Doğum Tarihi : 7 Mart 1892, İstanbul
Ölüm Tarihi - 29 Nisan 1979, İzmir, Kalp Krizi
Sinema
Yönetmen, Senaryo Yazarı, Yapımcı, Oyuncu
İlk Renkli Filmin Yönetmeni
İlk Sesli Filmin Yönetmeni
İlk Uluslararası Ödül (Leblebici Horhor) 2. Venedik Film Festivali, Onur Madalyası.
1934
Tiyatro
Yönetmen, Senaryo Yazarı, Oyuncu
1909'da profesyonel olarak sahneye çıktı. Çeşitli tiyatro topluluklarında çalıştı. Paris ve Berlin'e gitti.
Buralarda tiyatro ve sinema konusundaki bilgi ve görgüsünü arttırdı. 1918'de Berlin'de "Beranien
Düşesi" adlı filmde oynadı. Aynı yıllarda "Samson", "Kara Lale Bayramı" ve
"Şeytana Tapanlar" filmlerini yönetti.
1921'de Darülbedayi'de yönetmen olarak çalışmaya başladı ve ülkemizin ilk özel film yapım
şirketi olan Kemal Film'in yerli film yapımına başlaması için yardımcı oldu.
Türkiye'de ilk filmini 1922 yılında (İstanbul'da Bir Facia-i Aşk) yönetti. 1921-24 yılları arasında
bu şirket adına 6 film çekti. 1924'te Sovyetler Birliğine gitti. Orada "Tamilla" ve
"Spartaküs" adlı filmleri çekti.
Muhsin Ertuğrul’un Halide Edip’in romanından sinemaya uyarladığı ve Neyyire
Neyir ile Bedia Muvahhit’in rol aldığı Kurtuluş Savaşı’nı konu alan ‘Ateşten
Gömlek’ filmiyle ilk kez Müslüman Türk kadınları sinema oyunculuğuna başladı. 1923 yılında çektiği Ateşten Gömlek filminde Baş
rolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi.
Türkiye'ye dönüşünde yeniden Darülbedayi'de çalışmaya başladı ve 1928'de ülkemizin ikinci
büyük yapım şirketi olan İpek Film'in kurulmasına öncülük etti.
İpek Film, 10 yılı aşkın bir süre Türkiye'nin tek film yapım şirketi olarak kaldı. Yeniliğe açık olmalarıyla
tanınan İpekçiler, Ertuğrul'a her türlü harcama yetkisi vererek Çağdaş düzeyde teknolojinin ülkemize
girmesini sağladılar. Böylelikle Ertuğrul 1931 yılında ilk sesli Türk filmi olan "İstanbul Sokaklarında"
isimli filmi çekti. Bu filmin hemen ardından İpekçiler ilk sesli film stüdyosunu kurdular.
1928-41 yılları arasında İpek Film adına 20 film çekti. "Aysel Bataklı Damın Kızı", "Şehvet Kurbanı",
"Bir Kavuk Devrildi" gibi filmler ilgi gördüyse de genel olarak sinema alanında başarısız kabul edildiler.
Muhsin Ertuğrul, köklü bir tiyatro geleneğine sahip olduğu için filmlerinde daha çok tiyatral bir tarzla çalışıyordu.
Zaten 1947 yılından sonra sinemadan uzaklaşmaya ve tiyatro alanında çalışmalarını yoğunlaştırmaya başladı.
1953 yılında çektiği ve büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan ülkemizin ilk renkli filmlerinden biri olan
"Halıcı Kız" Muhsin Ertuğrul'un son sinema çalışması oldu.
Yönetmen Filmografisi
Kara Lale Bayramı - 1918
Şeytana Tapanlar - 1918
Boğaziçi Esrarı / The Bosphorus Mystery - 1922
İstanbul'da Bir Facia-i Aşk / A Love Tragedy In Istanbul - 1922
Istırap / Samson - 1922
Kız Kulesinde Bir Facia - 1923
Leblebici Horhor - 1923
Ateşten Gömlek - 1923
Sözde Kızlar - 1924
Spartaküs - 1924 Tamilla - 1925 Bir Sigara Yüzünden / For a Cigarette - 1928
Ankara Postası - 1928
Kaçakçılar / The Smugglers - 1929
İstanbul Sokaklarında / In the Istanbul Streets - 1931 .... (İlk Sesli Türk Filmi)
Bir Millet Uyanıyor / A Nation Is Awaking - 1932
Karım Beni Aaldatırsa / If My Wife Betrays Me - 1933 Naşit Dolandırıcı / the Swindler Nasit - 1933
Söz Bir Allah Bir - 1933 Cici Berber (The Pretty Barber) - 1933 / Nazım Hikmet Ran, Muhsin Ertuğrul
Fena Yol ( Kakos Dromos ) The Wrong Road - 1933
Milyon Avcıları - 1934 Leblebici Horhor Ağa - 1934 Bataklı Damın Kızı, Aysel - 1934
Aynaroz Kadısı (The Cadi of Athos) - 1938
Tosun Pasa - 1939
Bir Kavuk Devrildi - 1939
Allah'ın cenneti /The Paradise of God - 1939
Şehvet Kurbanı / The Victim of Lust - 1940
Akasya Palas - 1940
Nasreddin Hoca düğünde / Nasreddin Hodja at the Wedding Feast - 1940
Kahveci güzeli / The Handsome Coffe Shop-Keeper - 1941
Kıskanç / The Jealous One - 1942
Nasreddin Hoca Düğünde 1943
Yayla kartalı / The Plateau Eagle - 1945
Kızılırmak-KaraKoyun - 1946 Evli Mi Bekar mı - 1951
Halıcı Kız / The Carpetmaker Girl - 1953 .... (İlk Renkli Türk Filmi)
Yönetmenliğini Yaptığı Belgesel Filmler
Zafer Yolları - 1923
Oyuncu Filmografisi
Beranien Düşesi - 1918 / Berlin
Istırap / Samson - 1922
Boğaziçi Esrarı : Nur Baba / The Bosphorus Mystery - 1922
Ateşten Gömlek 1923
Kız Kulesinde Bir Facia - 1923
Ankara Postası 1928
Şehvet Kurbanı 1940
Kıskanç / The Jealous One - 1942
Yapımcı Filmografisi
Samson 1919
Aysel Bataklı Damın Kızı 1934
Senarist Filmografisi
Boğaziçi Esrarı ( Nur Baba ) The Bosphorus Mystery - 1922
İstanbul'da Bir Facia-i Aşk / A Love Tragedy In Istanbul - 1922
Istırap / Samson - 1922
Kız Kulesinde Bir Facia - 1923
Ateşten Gömlek - 1923
Leblebici Horhor - 1923
Sözde Kızlar - 1924
Ankara Postası - 1928
Bir Sigara Yüzünden / For a Cigarette - 1928
Kaçakçılar / The Smugglers - 1929
İstanbul Sokaklarında / In the Istanbul Streets - 1931
Bir Millet Uyanıyor 1932
Leblebici Horhor Ağa 1933
Aysel Bataklı Damın Kızı 1934
Kahveci Güzeli / The Handsome Coffe Shop-Keeper - 1941
Evli Mi Bekar Mı 1951
Diğer Filmografisi
Aysel Bataklı Damın Kızı 1935 .... Sanat Yönetmeni
Kaynak
Internet Movie Database
Türk tiyatro adamı; oyuncu, yönetmen, yönetici, eğitmen, çevirmen, makale yazarı, sinema yönetmeni; Çağdaş Türk tiyatrosunun kurucusu.
Devlet görevlisi bir babanın oğlu olan Ertuğrul, 1910'da Burhanettin Kumpanyası'nda oyuncu olarak tiyatro yaşamına başladı. 1911'de görgüsünü geliştirmek için Paris'e gitti. Türkiye'ye döndüğünde Ertuğrul Muhsin ve Arkadaşları topluluğunu kurdu (1912), Millet Tiyatrosu (Yeni Turan Temsil Heyeti) topluluğuyla etkinliklerini sürdürdü (1913); yeniden Paris'e gitti, J. Coeau ve Antoeine'ı izledi. Paris dönüşü Ertuğrul Muhsin ve Arkadaşları topluluğunu kurdu (1914), Darülbedayi'ye sınavla girdi, öğretmen yardımcısı oldu (1914), kadroya alındı (1915); Berlin'e gitti (1916), Darülbedayi'de oynadı ve oyunlar sahneledi, yeniden Berlin'e gitti (1917), döndüğünde Edebi Tiyatro Heyeti adlı topluluğu kurdu, oyunlar sahneye koydu (Hortlaklar, 1918, Ibsen); Darülbedayi'ye yeniden katıldı
(1919)
İstanbul Film'i kurdu, Almanya'da Ustad Film’in ortağı ve yönetmeni oldu; Darülbedayi'ye yönetmen olarak gidiyse de çıkarıldı; film çalışmalarına devam etti; Strimdberg kutlamaları için İsveç'e gitti
(1924)
Darülbedayi'den ayrılan sanatçılarla yine Ertuğrul Muhsin ve Arkadaşları topluluğunu kurdu, "Ferah Dönemi" diye adlandırılan yenilikçi evrede (1925), dünya dağarcığından ve yerli yazarlardan oyunlar sahneledi (İhtilal, Andreyev; Baba, Strindberg; Bir Halk Düşamı, Ibsen; Kreutzer Sonat, Tolstoy; Othello, Shakespeare; Azarya, Ahmet Vefik Paşa; Yorgaki Dandini, Ahmet Vefik Paşa), İşşizler, Vedat Nedim Tör; Canavar, Faruk Nafiz); Sovyetler Birliği'ne gitti; Stannislavski, Nemireviç-Dançenko, Tayrov, Meyerhold, Teretyakov ve Ayzanitayn gibi yönetmen ve sanatçılarla tanıştı, çalışmalarına katıldı (1920); Darülbedayi Sanat Yönetmenliği’ni üstlendi, ilk kez Sahne İçtüzüğü düzenlendi; Türk Güzel Sanatlar Birliği Tiyatro Bölümü Başkanı oldu; Darülbedayi'yle birlikte Kahire turnesi yaptı.
ABD'ye gitti (1928), Paramount stüdyolarını gezdi; Darülbedayi'de yönetmenlik çalışmalarına devam etti (1928-29, Deyyus, Crommelynok; Karanlığın Kudreti, Tolstoy; Yapma Adamlar (R.U.R.), Çapek; Onikinci Gece, Shakepeare; Matmazel Juli, Strindberg; 1929-30, Yahudi, Hırçın Kız, Shakespeare; Haydutlar, Schiller; Bebeğin Evi, Ibsen); Darülbedayi dergisini yayınlamaya başladı; Tiyatro kitaplığı kurdu; sahneleme çalışmalarını sürdürdü (1930-31, Mektup, S. Maugham;Aptal, Pirandello; Venedik Taciri, Shakespeare; 1931-32, Dr. Knock, Romains; Mukaddes Alev, Maugham; Kafatası, Nazım Hikmet; Akın, Faruk Nafiz; 1932-33, Rose Brend, Hauptmann; Güneş Batarken, Hauptmann; Bir Ölü Evi, Nazım Hikmet; Üç Saat, E. ve C. Reşit Rey; 1933-34, Peer Gynt, Ibsen; Volpone, Jonson;
Turandot, Gozzi; Köksüzler, Vedat Nedim Tör); sanat yaşamının 25. yılı kutlandı, Sovyet Çocuk Tiyatrosu kurucusu N. Saz'la Moskova'da görüştü, İstanbul'da Çocuk Tiyatrosu'nu başlattı; oyun sahnelemeyi sürdürdü (Ölçüye Ölçü, Shakespeare; Karamazof Kardeşler, Dostoyevski/Copeau; Faust, Goethe; Saz-Caz, E. ve C. Reşit Rey; Tohum, Necip F. Kısakürek; 1936-37, Makbet, Shakespeare; Ayaktakımı Arasında, Gorki; Yaban Ördeği, Ibsen; Kral Lear, Shakespeare); Ankara Devlet Konservatuvarı'na tiyatro öğretmeni oldu; yine oyunlar sahneledi (Size Öyle Geliyorsa Öyledir, Pirandello; Prenses Turandot, Gozzi; Kral Lear, Shakespeare); Şehir Tiyatrosu'nu Anadolu turnesine çıkardı; oyunlar sahneledi (1938-39, Yanlışlıklar Komedyası, Shakespeare; Anne Karenina, Tolstoy; 1839-40, İkizler, Plautus; Romeo Jülyet, Shakespeare; Hayat Bir Rüyadır, Calderon; Leydi Windermere'nin Yelpazesi, O. Wilde; Aptal, Dostoyevski/Noziére; Şeytan, Molnar; 1940-41, Othello, Shakespeare; Emilia Galotti, Lessing; 1941-42, Hamlet, Shakespeare; Müthiş Aile, Cocteau; Yaşadığımız Devir, Çapek; 1942-43, Kış Masalı, Shakespeare; Don Carlos, Schiller; Krampton, Hauptmann; Büyük İhtilal, Roland; İflas, Bjornson; Vişne Bahçesi, Çehov; Yalancı, Goldoni; Büyük Şehir, Cevat Fehmi Başkut; 1943-44, Nasıl Hoşunuza Giderse, Shakespeare; İki Efendinin Uşağı, Goldoni; Marianne'nin Kalbi, Alfred de Musset; Kadınlar Mektebi, Moliére; 1944-45, Atinalı Timon, Shakespeare; Doktorun Hatası, Shaw; Vanya Dayı, Çehov; 1945-46, Coriolanus, Shakespeare; Maria Stuart, Schiller; Müfettiş, Gogol; 1946-47, Jül Sezar, Shakespeare; Köyde Bir Ay, Turgenyev; Dedikoducular, Goldoni; Kral Oidipus, Sophokles; Küçük Şehir, Cevat Fehmi Başkut)
Perde ve Sinema dergisini çıkarmaya başladı (eşi Neyyire Neyir'le, 1941); Tiyatro Tarihi Matineleri başlattı (1942), Londra'ya giderek Kraliyet Balesi yöneticisi Dame Ninette de Valois'yla işbirliği görüşmeleri yaptı. Devlet Tiyatrosu'nu yönetmek amacıyla Ankara Devlet
Konservatuarı Tatbikat Sahnesi'nin başına getirildi, Küçük Tiyatro'yu (1947) ve Büyük Tiyatro'yu açtı (1948), Devlet Tiyatrosu ve Operası Genel Müdürlüğü'ne atandı; bu arada, oyunlar sahneledi (Hamlet, Shakespeare; Satıcının Ölümü, Miller; Büyük Tiyatro); görevinden ayrılarak İstanbul'da Yapı ve Kredi Bankası'nın çağrısı üzerine Küçük Sahne'yi kurdu ve oyunlar yönetti (Fareler ve İnsanlar, Steinbeck; Aşağıdan Yukarı, Vedat Nedim Tör; 1952-53, Ne İsterseniz, Shakespeare; 1953-54, Babayiğit, Synge; Hamlet, Shakespeare; Godot'yu Beklerken, Beckett); Devlet Tiyatrosu Genel Müdürlüğü'ne atandı (1954), Üçüncü Tiyatro'yu (1955) ve Oda Tiyatrosu'nu açtı; Bölge Tiyatroları tasarısı doğrultusunda İzmir ve Bursa Devlet Tiyatroları açıldı (1957), görevinden alındı (1958); İstanbul Şehir Tiyatrosu'na başyönetmen olarak atandı; genç kuşak tiyatrocularla yeni bir dönem başlattı; Üsküdar Tiyatrosu'nu ve Kadıköy Tiyatrosu'nu açtı (1960-61), Rumelihisar temsillerini başlattı, Zeytinburnu Tiyatrosu'nu açtı (1965), başyönetmenlik kadrosunun kaldırılmasıyla açıkta kaldı; ITI Yönetim Kurulu Başkanlığı'ndan ayrıldı; LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nde tiyatro eleştirisi dersleri verdi; 60. sanat yılı kutlandı; Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni oldu (1974), Gültepe Tiyatrosu'nu ve Bayrampaşa Tiyatrosu'nu açtı (1974-75), Deneme Sahnesi'ni kurdurdu; görevini bıraktı (1976); Ege Üniversitesi'nce Fahri Doktor payesi verildi (1979), ölümünden sonra İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları Harbiye Sahnesi, Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı.
Kendi deyişiyle, "daha düzenli, daha iyi ve daha Güzel olana erişmeyi amaçlamış tiyatro anlayışını (meliorizmi)" benimseyen Ertuğrul, Çağdaş Batı Tiyatrosunu Türkiye'de kurumsallaştıran, 60 yıllık sanat yaşamı boyunca Çağdaş tiyatro kültürünü tüm kurumlarıyla getiren ve uygulayan kişi olarak anılır.
