SuryoyoSüre - 00:45:00 Format - Belgesel, Renkli, Türkçe, Betacam BSB Arşiv No - 219 Yönetmen - Mustafa Ünlü, Selda Meral Yapımcı - Mustafa Ünlü, Selda Meral Metin Yazarı - Mustafa Ünlü Müzik - Sinan Rıza Kameraman - Mustafa Ünlü Işık - Abdullah Yüce Kurgu - Melek Bilgi Çekim Yerleri - Mardin, Midyat Suryoyo, Mardin'de günbatımını anlatır. 92 yaşında bir dokumacı olan Merrin Hanım'ın, 70'li yaşlarında taş ustası Gebro ve telkari ustası Gevriye'nin, Özgün basmacılığın kalan son temsilcisi 80'lik Nasra Hanım'ın bir yortu gününde belki de son ayinlerinden birinin öyküsü. Mardin'de yaşayan Süryani Cemaatinin yaşamlarından, tarihlerinden, kültür ve inançlarından bir kesit. 30.09.2000 Tarihinde Zaman Gazetesinde Erkan Acar imzasıyla çıkan Belgeselle ilgili yazı Süryani güncesinden izler Güneydoğu Anadolu'da yaşayan Süryani cemaatinin bir günlük yaşantısı bir bölümlük bir belgesel film konusu oldu. Yönetmenliği ve yapımcılığını Mustafa Ünlü ile Selda Meral'in yaptığı ve Belgesel Sinemacılar Derneği'nin desteklediği Süryoyo (Süryani) isimli belgesel, köklü bir geçmişe sahip olan Süryaniler ile ilgili önemli ipuçları sunuyor. Eylül ayında tamamlanan belgeselle ilgili görüştüğümüz Yönetmen Mustafa Ünlü hızla kaybolmakta olan bir Anadolu kültürüne dikkat çekmeye çalıştıklarını anlatıyor. İki aylık bir araştırma döneminin ardından mayıs ayında Mardin ve Midyat çevresinde 12 günlük bir çekim çalışması yaptıkların söyleyen Ünlü, "Neden Süryaniler?" şeklindeki sorumuzu şöyle cevaplandırıyor- "Süryaniler Anadolu'nun renkli halklarından. Ermeni ve Rumlar da var Anadolu'da. Ama Süryaniler; özellikle son dönemde göçler nedeniyle en hızlı tükenen topluluk. Mardin ve çevresinde 5 bin yıldır yaşıyor bu insanlar. Kültür ve inançları ile son derece özgünler. Hıristiyanlığı ilk kabul eden grup." Günümüzde Mardin, Midyat, Hasankeyf, Urfa, Elazığ ve Malatya'yı da içine alan geniş bir çevrede yaşantılarından izler bulduğumuz Süryani kültürü her geçen gün kayboluyor. Mardin'de 80 aile kalmış durumda. Bir kültürün kaybolmasının ardındaki nedenleri de konuştuğumuz yönetmen Ünlü, bu kayboluşun ana sebebinin "göç" olduğuna dikkat çekiyor. "Süryanilerin zengin köyleri var. Terör ortamında bir anlamda arada kalmışlar. Kayboluşun ikinci nedeni ekonomik güçlükler. Ekonomik hayat geçtiğimiz yüzyılın ortasından itibaren giderek sekteye uğramış. Sanayi toplumuna geçiş, onların geleneksel uğraşlarını; ki bu uğraşlar, taş, gümüş (telkari), ahşap, deri işlemeciliğini geriletmiş. Yok olmaya yüz tutmuşlar. Hızlı şekilde İstanbul, Avrupa ve dünyanın diğer ülkelerine göçmüşler." Dinî konularda hassaslar Yönetmen Mustafa Ünlü, 1982 yılının Süryaniler için bir dönüm noktası olduğunu da vurguluyor- "Çok hızlı ve ani göçü 1982 yılında yaşamışlar. 1982'de din dersinin zorunlu kılınması bu göçte etkili olmuş. Süryaniler din konusunda çok hassaslar. Çocuklarının eğitim ve öğretimi çok önemli." Süryanilerin azınlık kabul edilmemesi sebebiyle de çok enteresan bir konuma sahip olduklarını, kendi okullarını açamayan bu topluluğun Türk vatandaşı kabul edildiğini anlatan Ünlü "Azınlık değiller. O yüzden bazı haklardan yararlanamıyorlar. Türk vatandaşılar; ama yine bazı konularda fiili olarak yararlanamıyorlar. Örneğin kendi kiliselerinin bakım ve onarımı için Diyanet İşleri Başkanlığı'nın bir katkısı yok. Normalde bir Türkiye vatandaşının camisine nasıl yardım yapılıyorsa o kiliselere yardım edilmesi gerekir." diyor. Yaşlı Süryani'nin yaşamı 45 dakika Süren ve tek bölüm olan belgesele Süryani tarih ve kültürünü sığdırmanın mümkün olmadığını ve bu nedenle de yaşlı bir Süryani kadının bir günlük yaşantısından kesitler sunmaya çalıştıklarını anlatan Ünlü, içerik hakkında şu bilgileri veriyor- "Merin Alparslan isimli 92 yaşındaki bir Süryani kadınından yola çıktık. Süryaniler için ayin çok önemli. Örneğin Süryaniler, Mor Mihayel Kilisesi'nde yapılan Mor Mihayel Günü'nünde bir araya geldi. Burada yaptıkları ayin de bize konu oldu." Ünlü, Süryanilerin dinî ritüellerinden örneklerin de yansıdığı belgesel çalışması sırasında gözlemlerini şöyle anlatıyor- "Katolik Süryanilerin yanı sıra Ortodoks; ki bizim Kadim Süryaniler dediğimiz ve belgeselimizin asıl konusu olan topluluk var. O kadar az kalmışlar ki, Katolik ve Ortodoks Süryaniler ile birkaç Ermeni aile, her hafta sıraya koymuşlar hepsi aynı kiliseye gidiyor. Çünkü her bir kilise için yeterli cemaat yok. Dolayısıyla Mor Mihayel onların hepsinin toplandığı bir ayindi. O ayini anlattık. Süryani kiliselerinde bu kültürün her türlü kültür ve sanat yansımalarını görüyorsunuz." Dinin önemi "Süryanilerin en karakteristik özelliklerini" soruyoruz yönetmen Ünlü'ye, "Dinleri" cevabını alıyoruz. Bunun nedenini Ünlü şöyle yorumluyor:"Çünkü bu insanlar Hıristiyanlığı ilk ve toplu halde kabul eden insanlar. Ve ondan sonra da her şeyi bir tarafa bırakıp, o inancın peşinden gitmişler. Dünyevî işleri bir kenara bırakmışlar. Siyasi hırsları yok. O dönemden bu yana bir devlet kurma talepleri olmamış. Mardin, Urfa Midyat bölgesinde MS 400'lü yıllarda 90 bin tane rahip ve yüzlerce kilise varmış. Yani hemen hemen toplumun büyük çoğunluğu rahip olmuş. Ermişler topluluğu olmaya, ermeye çalışmışlar." İlk sınav İtalya'da Türkçe ve İngilizce versiyonları yapılan Süryoyo belgeseli içerisinde, Süryanilerin günlük konuşma dillerinden; Süryaniler Süryanice, Türkçe ve Arapça konuşuyor, örnekler sunuluyor. Daha önceden TRT tarafından hazırlanan bir yapımda ele alınmaya çalışılan Süryaniler, Süryoyo ile tekrar toplumsal hafızada yerini almış olacak. Mehmet Ali Birand'ın 32. Gün isimli programının ekibinde bulunmuş, "12 Eylül" belgeselinin yönetmenliğini de yapmış olan Ünlü ve iş arkadaşı Selda Meral, 4 Ekim'de İtalya'da Rovereto Belgesel Film Festivali'nde ilk sınavını verecek. Kaynak - Erkan Acar / İstanbul Zaman Mustafa Ünlü'nün, Süryani kültürüne değinen 'Suryoyo' adlı belgeseli, İstanbul 1001 Belgesel Film Festivali'nde Türk seyircinin karşısına çıkacak Yapım ve yönetimi Mustafa Ünlü ve Selda Meral tarafından gerçekleştirilen, Mardin ve çevresindeki Süryanileri anlatan tek bölümlük 'Suryoyo' adlı belgesel, dünya seyircisiyle bulu şmaya hazırlanıyor. Teknik yapımını 'Sinema Televizyon Etkinlikleri Merkezi'nin (SİTEM) üstlendiği 45 dakikalık belgeselde, Hıristiyanlığı ilk kabul eden halk olan Süryanilerin inançları, kültürü, tarihi ve el sanatları konu ediliyor. Süryani kültürünün taş oymacılığı, altın ve gümüş işçili ği (telkâri) ile basmacılık gibi sanatlarının en son temsilcilerinin bir gününü anlatan belgesel geçen ay İtalya'da Roverto Film Festivali'ne katıldı. 'Suryoyo' önümüzdeki yıl da Yamagato, Amsterdam, Hollywood, Samos, Selanik gibi önemli uluslararası film festivallerinde gösterilecek. Uzun zamandır Süren ancak son yıllarda oldukça hız kazan göç sonucu artık 'Anadolu'nun solan bir rengi' hali ne gelen Süryanilerin ve onlar gibi nicelerinin bu topraklarda yok olup gitmemeleri için çekimine karar verilen belgesel, ayrıca 2001 yılının başında İstanbul 1001 Belgesel Film Festivali'nde de ülkemiz izleyicisinin karşısına çıkacak. Kaynak - Radikal Online / Kültür Sanat 20 Kasım 2000 Osmanlı Bankası Müzesi Sineması'nda Osmanlı Bankası Müzesi Sineması'nda "Toplumsal Hafıza / Belgesel Sinema" teması altında, Süryoyo adlı Türk yapımı belgesel gösterilecek. Süryani âdet ve ayinlerine değinilen belgesel, 30 Mart Perşembe günü saat 19:00'da izlenebilecek. Yönetmenliğini Mustafa Ünlü ve Selda Meral'in yaptığı belgeselin ardından, Amatör Tarihi ve Kültürü Araştırmacısı, Yazar ve Papaz Gabriyel Akyüz,Günümüzde Süryaniler ve Süryani Kültürü konulu bir söyleşi gerçekleştirecek. Belgeselde, Mardin'de yaşayan Süryanilerin gündelik yaşantılarına ve dini ayinlerine değiniliyor. 92 yaşındaki dokumacı Merrin Hanım'ın, taş ustası Gebro Bey'in, telkari ustası Gevriye Hanım'ın ve Özgün basmacılık ustası Nasra Hanım'ın günbatımında katıldıkları bir yortu ayininin öyküsü anlatılıyor. Osmanlı Bankası Müzesi Sineması'nın Belgesel Sinemacılar Birliği danışmanlığında hazırlanan programı, her hafta farklı bir temayı içeren filmler ve ardından yapılan söyleşilerden oluşuyor. Seanslar, (0212) 334 22 70 numaralı telefondan rezervasyon yaptırılarak ücretsiz izlenebiliyor. |
