İngilizce - Türkçe
sözlüğe baktığımızda Mock kelimesi alay, eğlenme, dalga geçme, sahte, taklit
olarak kullanılabiliyor. Documentary kelimesi ise belgesel, belge film olarak
kullanılmakta. İki kelimenin birleşimi Mockumentary ise ilk bakışta Sahte
Belgesel olarak çevrilse de Türk belgeselciler arasında nasıl kullanılacağı
önemli. Türk Dil Kurumu bu kelimeye bir karşılık bulana kadar iş Türk
belgeselcilere düşecek sanırım. Dilimize nasıl yerleşirse öyle benimsenecek. Bu
güne kadar Mockumentary film yapanlar İngilizce tanımlamayı tercih etmişler.
Son yıllarda dünyada mockumentary filmler popüler olmaya başladı ve ülkemizde de
ilk örneklerini vermeye başladı. Mokümanter Film, Melgesel veya Çakma Belgesel
olarak bazı yazılarda geçiyor.
Çeşitli Görüşler
Dünyada Mockumentary türünün ilk örneği kabul edilen Parayı Al Ve Kaç 1969 ABD
yapımı filmdir. Özgün adı Take the Money and Run'dır. Woody Allen'ın senaryosunu
yazdığı, yönettiği ve başrolünü oynadığı bir komedi filmidir.
Hapishane sahneleri gerçekten San Quentin hapishanesinde ve küçük ücretler
karşılığında gerçek mahkumlarla çekilmiştir. Gardiyanlar gün sonunda gerçek
mahkumlardan ayırt edebilsin diye, film ekibi mor ötesi ışıkta görülebilen özel
mürekkeple damgalanmıştır.
Parayı Al Ve Kaç, beceriksiz küçük suçlu Virgil Starkwell (Woody Allen) 'in
çocukluğundan başlayarak banka soygunlarına kadar giden kariyerini belgesel
filmlerin parodisi şeklinde ele alan bir filmdir.
Film, geniş kitlelere ulaşmış ilk "Mokümanter" (Mockumentary) film olmuştur.
Mokümenter Mock=sahte, taklit ve Documentary=Belgesel kelimelerinden türetilmiş
bir terimdir. Hiciv maksadı ile konuyu ciddi bir belgesel tarzında anlatan
komedi filmleri için kullanılan bir terimdir. Woody Allen'e göre bu türe
sahte-belgesel (pseudo-documentary) 'de denebilir.
Belgesel, İngilizce "documentary"dir. "Mock" da sahte, taklit, alay eden falan
demek. Mockumentary yani, bir nevi çakma belgesel. Gerçek olmayan bir hikaye,
belgelerle falan ciddi ciddi, gerçekmiş gibi anlatılıyor bu filmlerde,
En meşhurlarından bir tanesi "Operation Lune". Fransız yönetmen William Karel'in
"belgeseli", Neil Armstrong'un asla Ay'a ayak basmadığını gayet inanılır bir
üslupla anlatıyormuş. "Belgesel"e göre, Ay'a ayak basma görüntüleri CIA
tarafından stüdyoda, yönetmen Stanley Kubrick'in yardımıyla çekilmiş.
Bunun bir mockumentary olduğu biliniyor ama, açıkçası bu hikaye bana öyle çok da
yalan-yanlış gelmiyor.
Kim bilir, belki de bu film gerçek bir belgeseldir, 1969'da Apollo 11'in Ay'a
inmesi görüntüleri ise ilk sahte belgesel örneği...
Millyet
Tuba Akyol
milliyet.com.tr
Mockumentary filmden anlaşılan, belgesel film çekerken yapılamayacak veya
alışagelmemiş bazı anlatım biçimlerini kullanmak. Örneğin bir belgeselde
kişilerle argo konuşulamaz. Ancak mocumentary filmlerde daha esnek
davranılabiliyor. Örneğin gençlerle yapılan röportajlarda gençlerin o bölgede
kullandıkları dil belgesele yansıyabilir. Küfür edilebilir. Oysa belgeselde bunu
göremeyiz. Sunucu veya baş roldeki konu olan kişi konuşma dili olarak esnek
davranabilir. Bazen konuyu alaya alabilir.
Örneğin;
Sunucu - Buradaki anıtı biraz anlatır mısın abi?
Satıcı - Ya bu Osmanlının bir eseriymiş. Mimar Sinan yapmış.
Sunucu - Ya bu mimar da amma çok iş yapmış zengin olmuştur.
Mimar Sinan'ın bu eserlerden kaç para aldığı hiç bir belgeselde verilmezken bu
tip belgesellerde insanların bu konuyu düşünmeleri sağlanmak için üretilen argo
içerikli bir diyalog.
Mocumentary filmler de belgelere dayanarak konu hakkında bilgi veriyor. Bir
belgesel gibi düşünülebilir. Sadece anlatım dili farklı. Aslında mocumentary
sıkıcı anlatımı ve metni olan uzun süreli veya çok bölümlü documentary
filmlerden daha eğlenceli gibi görünüyor. Ama metni ve kullanılan sözcükleri iyi
seçmek gerekli sanırım. Bunu için de daha fazla üzerinde çalışmak gerekli.
Mockumentary or mock documentary is a genre of film and television, or a single
work of the genre. Although a mockumentary may be one of the comedy genres,
serious mockumentaries also exist. The mockumentary is presented as a
documentary recording real life, but is actually fictional. It is a commonly
used medium for parody and satire. They are often used to analyze current events
and issues by using a fictitious setting around it.
Mockumentaries are often presented as historical documentaries with b roll and
talking heads discussing past events or as cinéma vérité pieces following people
as they go through various events. Examples of this type of satire date back at
least to the 1950s (a very early example was a short piece on the "Swiss
Spaghetti Harvest" that appeared as an April fool's joke on the British
television program Panorama in 1957), though the term "mockumentary" is thought
to have first appeared in the mid-1980s when This Is Spinal Tap director Rob
Reiner used it in interviews to describe that film. One of the earliest pioneers
of the mockumentary format for television comedy is Victoria Wood, who regularly
included them in her 1985 series Victoria Wood As Seen On TV.
The false documentary form has also been used for some dramatic productions (and
precursors to this approach date back to the radio days and Orson Welles'
production of H. G. Wells' novel The War of the Worlds).
Mockumentaries are often partly or wholly improvised, as an unscripted style of
acting helps to maintain the pretense of reality. Comedic mockumentaries rarely
have laugh tracks, also to sustain the atmosphere, although there are exceptions
- for example, Operation Good Guys had a laugh track from its second series
onwards.
Mockumentary veya sahte belgesel, film ve televizyonun bir türü, veya türün tek
bir işidir. Bir mockumentaryın, komedi türlerinin biri olabilmesine rağmen,
ciddi mockumentaries hem de, var olur. Mockumentary, belgeli kaydeden gerçek bir
yaşam olarak sunmuş olur, ama gerçekte kurgusaldır. Parodi ve hiciv için
genellikle alışık bir ortamdır. Onlar, çoğunlukla onun etrafında hayali bir
koymayı kullanarak güncel olaylar ve çıkışları analiz etmek için alışıktır.
Mockumentary filmler çoğunlukla, olaylardan sonra tartışırken b rulosu ve
konuşan başlarla tarihsel belgesellerin olduğu gibi sunmuş olur, veya cinéma
vérité parçaları olarak onların, çeşitli olaylar boyunca gittiği gibi insanları
izlerken. Hicivin bu tipinin örnekleri, (Çok erken bir örnek, 1957'de İngiliz
televizyon program panoramasında bir 1 Nisan aptalının şakasının olduğu gibi
gözüken "İsviçre'ye ait spagetti hasatı"da kısa bir parçaydı) 1950ler'e en
azından kadar gider, terimin "Mockumentary", bunun, belkemiğine ait musluk
yöneticisi olduğu zaman 1980ler'in ortasında ilk olarak gözükmüş olmak için
içeride düşünülmesine rağmen, dizginleri çekicinin o görüşmelerde, filmin
olduğunu tanımlar olduğunu soy. Televizyon komedisi için mockumentary biçiminin
en erken öncülerinin biri, muntazaman onun 1985 dizi siyah erik tahtasında
onları kapsayan siyah erik tahtası öyle, TV'de gör.
Yanlış belgeli form hem de, bazı dramatik üretimler için kullanıldı (Ve bu
yaklaşıma haberciler, gündüzleri radyoya kadar gider, ve H.G. kuyularının
romanının Orson kuyularının üretimi, dünyaların savaşıdır).
Mockumentaries, çoğunlukla kısmen veya büsbütün doğaçlanandır, gerçekliğin
numarasını sürdürmek için yardımları oynamanın metne dayalı olmayan bir tarzı
olarak. Comedic mockumentariesin nadiren, atmosfer hem de dayanmak, istisnalar
olmasına rağmen gülüş yolları var - örneğin, iyi adamların, ileride onun ikinci
dizisinden bir gülüş yolu olduğu çalışma.
İngilizce ‘belgesel’ (documentary) ve ‘dalga geçmek, eğlenmek, sahte’ (mock)
anlamlarına gelen kelimelerin birleşimi sonucu yaratılan Mockumentary, 80’lerin
ortasında Amerika’da ortaya çıkan ve gerçek olmayan hikayelerin sanki
varmış/olmuş gibi anlatıldığı bir sinema türü.
Sinemamızın ilk mockumentary’lerinden Bir Tuğra Kaftancıoğlu Filmi’nin
yönetmenlerinden Emre Akay Play ÜniFilmFest’e özel olarak Mockumentary Yapım
Atölyesi düzenliyor. 01 - 04 Mart 2012
Özellikle genç sinemacıların büyük ilgi gösterdiği mockumentary’nin yaratırken
eğlendiren, eğlendirirken de hayal gücünü zorlayan bir tür olmasını fırsat bilen
atölye, kendi kampüs filmlerini çekmeleri için gençlere farklı bir deneyim
yaşatacak.
Üç gün sürecek atölye boyunca dünya sinemasından mockumentary örnekleri
gösterilecek ve gençlerin kampüsü mekan olarak kullandıkları filmler çekmeleri
sağlanacak. Atölyenin üçüncü gününde ise kısa ve belgesel film yönetmeni Ezgi
Kaplan, katılımcılara özel kurgu eğitimi verecek.
Filmler daha sonra izlesene.com adresindeki internet sitesinde Play ÜniFilmFest
için özel tasarlanan sayfaya yüklenip izlenebilecek.
* İngilizce ‘belgesel’ (documentary) ve ‘dalga geçmek, eğlenmek, sahte’ (mock)
anlamlarına gelen kelimelerin birleşimi sonucu yaratılan Mockumentary, 80’lerin
ortasında Amerika’da ortaya çıkan ve gerçek olmayan hikayelerin sanki
varmış/olmuş gibi anlatıldığı bir sinema türü.