Muzaffer Hiçdurmaz

1944 yılında Eskişehir’de doğdu. 7 yaşında Eskişehir’den İstanbul’a gelen Hiçdurmaz, 14 yaşında Yeşilçam ile tanışır ve ortaokuldan sonra eğitimine devam etmez. 1962 yılına kadar sadece kameramanlık yapar ve 1962 yılından itibaren setlere yönelir. Üç Tekerlekli Bisiklet filminde Çalışırken sete geç geldiği için kovulunca Lütfi Ömer Akad ile yoluna devam eder. Avantür yanı da olan sanatçı bir tanesi hariç bütün Tarkan filmlerinde Malkoçoğlu, Karaoğlan Geliyor ve Battalgazi filmlerinde çalışır. At biner ve kavga yönetmenliği yapar. Yol filminin çekimleri sırasında birçok zorlukla karşılaşır. Her ne kadar Şerif Gören ile birlikte idamla yargılansa da çekim için gerekli olan askerleri Urfa ve Diyarbakır’da komutanları ikna etmeyi başararak bulur. Lütfi Ömer Akad’tan aldığı kitapları bir değil birkaç kez okuyan Hiçdurmaz defalarca okuduğu kitaplar ve setlerde edindiği bilgileri alaylı bir eğitimci olarak bugün öğrencilerine aktarmaktadır.

Hiçdurmaz, Yeşilçam’ın renkli bir o kadar da dolu simasıdır. 1987 yılında çektiği ilk ve tek yönetmenlik denemesi olan Çark ile sanayileşememiş bir ülkenin işçilerinin içinde bulundukları koşullarını perdeye taşıyarak işçilerin greve gitmesine neden olacak kadar anlatım gücü yüksek bir yönetmen, Passolini ve Kazan gibi büyük yönetmenlerin setlerinde bulunmuş olan bir set adamı, Sinema Emekçileri Sendikasında (Sinesen) yöneticilik yapan bir sinema emekçisi ve Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde öğrencilerine sinemanın inceliklerini anlatan bir eğitimci olan Hiçdurmaz soyadına yakışır şekilde çalışkan, disiplinli ve bir o kadar da sevecendir.

Kızı Gözde Hiçdurmaz ise baba mesleğinde oldukça başarılı. "Mutlu Yıllar Sharon" isimli kısa filmle !f İstanbul Bağımsız Film Festivalinde Birincilik Ödülü aldı.

Türsak Denetim Kurulu Başkanı.
Türkiye Sinema Emekçileri Sendikası Eski Başkanlığı, Üyeliği. (Sine-Sen)
Halikarnas Balıkçısı Kısa Film Maratonu, Proje Yarışması, Proje Değerlendirme Kurulu Üyeliği. 2002
12. Eskişehir Film Festivali , Sinemaya Emek Ödülü aldı.
"Türk Sineması'nda Siyah Beyazın Serüveni" Fotoğraf Sergisi - 2002 / Eskişehir
Türsak Vakfı Sinema Seminerlerinde ders verdi. 2003

Yönetmen Filmografisi

Kılıbık - 1983
Çark - 1987
Eda Hanım - 1992

Diğer Filmografisi

Cenaze Töreni - 2001 .... Kurmaca, 00:11:00 Ahmet Boyacıoğlu (Oyuncu)
Nazlı ile Emir - 1988 .... Uzun Kurmaca, Orhan Elmas (Yönetmen Yardımcısı)
Sapık Kadın - 1988 .... Uzun Kurmaca, Orhan Elmas (Yönetmen Yardımcısı)
Aile Kadını - 1987 .... Uzun Kurmaca, 01:32:00 Kartal Tibet (Prodüksiyon Amiri)
Islak Sokak - 1987 .... Uzun Kurmaca, Samim Değer (Yönetmen Yardımcısı)
Kalbimdeki Düşman - 1987 .... Uzun Kurmaca, Ümit Efekan (Yönetmen Yardımcısı)
Kızımın Kanı - 1987 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Akrep - 1986 .... Uzun Kurmaca, Osman Seden (Yönetmen Yardımcısı)
Hayat Köprüsü - 1986 .... Uzun Kurmaca, Ümit Efekan (Yönetmen Yardımcısı)
Kıskıvrak - 1986 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Savunma - 1986 .... Uzun Kurmaca, Osman Seden (Yönetmen Yardımcısı)
Sevda Ateşi - 1986 .... Uzun Kurmaca, Ertem Göreç (Yönetmen Yardımcısı)
Vazife Uğruna - 1986 .... Uzun Kurmaca, Orhan Elmas (Yönetmen Yardımcısı)
Ölüm Yolu - 1985 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Paramparça - 1985 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Postacı - 1984 .... Uzun Kurmaca, 01:27:00 Memduh Ün (Yönetmen Yardımcısı)
Çarıklı Milyoner - 1983 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Şalvar Davası - 1983 .... Uzun Kurmaca, 01:34:00, Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Baş Belası - 1982 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Çiçek Abbas - 1982 .... Uzun Kurmaca, 01:27:00 Sinan Çetin (Yönetmen Yardımcısı)
Doktor Civanım - 1982 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet (Prodüksiyon Amiri)
Gözüm Gibi Sevdim - 1982 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet Uzun Kurmaca (Senarist)
Mutlu Ol Yeter - 1982 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Gırgıriye - 1981 .... Uzun Kurmaca, 01:26:00 Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Gırgıriyede Şenlik Var - 1981 .... Uzun Kurmaca, 01:29:00 Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Kanlı Nigar - 1981 .... Uzun Kurmaca, Memduh Ün (Yönetmen Yardımcısı)
Yol - 1981 .... Uzun Kurmaca, 01:54:00 Yılmaz Güney, Şerif Gören (Yönetmen Yardımcısı)
Almanya Acı Vatan - 1979 .... Uzun Kurmaca, 01:25:00 Şerif Gören (Yönetmen Yardımcısı)
Aşkı Ben Mi Yarattım - 1979 .... Uzun Kurmaca, Şerif Gören (Yönetmen Yardımcısı)
Şark Bülbülü - 1979 .... Uzun Kurmaca, Kartal Tibet (Yönetmen Yardımcısı)
Evlidir Ne Yapsa Yeridir - 1978 .... Uzun Kurmaca, Şerif Gören (Yönetmen Yardımcısı)
Gelincik - 1978 .... Uzun Kurmaca, Şerif Gören (Yönetmen Yardımcısı)
İyi Aile Çocuğu - 1978 .... Uzun Kurmaca, Osman Seden (Yönetmen Yardımcısı)
Kaplanlar Ağlamaz - 1978 .... Uzun Kurmaca, Remzi Jöntürk (Yönetmen Yardımcısı)
Yaşam Kavgası - 1978 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Kızını Dövmeyen Dizini Döver - 1977 .... Uzun Kurmaca, Temel Gürsu (Yönetmen Yardımcısı)
Şoför - 1977 .... Uzun Kurmaca, Orhan Aksoy (Yönetmen Yardımcısı)
Aile Şerefi - 1976 .... Uzun Kurmaca, 01:34:00 Orhan Aksoy (Yönetmen Yardımcısı)
Cemil - 1975 .... Uzun Kurmaca, Melih Gülgen (Yönetmen Yardımcısı)
Kılıç Aslan - 1975 .... Uzun Kurmaca, Natuk Baytan (Yönetmen Yardımcısı)
Ömer Seyfettin Hikayeleri - 1975 .... Tv Dizisi 00:36:00 Lütfi Ömer Akad (Prodüksiyon Amiri, 4 Bölüm, TRT)
Tatlı Tatlı - 1975 .... Uzun Kurmaca, Melih Gülgen (Yönetmen Yardımcısı)
Belalılar - 1974 .... Uzun Kurmaca, Melih Gülgen (Yönetmen Yardımcısı)
Susuz Yaz (Dry Summer) - 1974 .... Uzun Kurmaca, 01:19:00 Yılmaz Duru (Yönetmen Yardımcısı)
Babaların Günahı - 1973 .... Uzun Kurmaca, 01:28:00 Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Canım Kardeşim - 1973 .... Uzun Kurmaca, 01:25:54 Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Gazi Kadın / Nene Hatun - 1973 .... Uzun Kurmaca, Osman Seden (Yönetmen Yardımcısı)
Oh Olsun - 1973 .... Uzun Kurmaca, Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Tarkan Güçlü Kahraman Kolsuz Kahramana Karşı - 1973 .... Uzun Kurmaca, Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Teslim Ol Baba - 1973 .... Uzun Kurmaca, Temel Gürsu (Yönetmen Yardımcısı)
Vurun Kahpeye - 1973 .... Uzun Kurmaca, Halit Refiğ (Yönetmen Yardımcısı)
Yalancı Yarim - 1973 .... Uzun Kurmaca, Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Feryat - 1972 .... Uzun Kurmaca, Orhan Elmas (Yönetmen Yardımcısı)
Karaoğlan Geliyor - 1972 .... Uzun Kurmaca, Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Sev Kardeşim - 1972 .... Uzun Kurmaca, 01:26:00 Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Tarkan Altın Madalyon - 1972 .... Uzun Kurmaca, Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Tatlı Dillim - 1972 .... Uzun Kurmaca, Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Beyoğlu Güzeli - 1971 .... Uzun Kurmaca, Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Emine - 1971 .... Uzun Kurmaca, 01:31:00 Orhan Aksoy (Yönetmen Yardımcısı)
Hayat Sevince Güzel - 1971 .... Uzun Kurmaca, Temel Gürsu (Yönetmen Yardımcısı)
Senede Bir Gün - 1971 .... Uzun Kurmaca, 01:34:00, Ertem Eğilmez (Yönetmen Yardımcısı)
Sevimli Haydut - 1971 .... Uzun Kurmaca, Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Tarkan Viking Kanı - 1971 .... Uzun Kurmaca, Mehmet Aslan (Yönetmen Yardımcısı)
Çifte Yürekli - 1970 .... Uzun Kurmaca, Semih Evin (Yönetmen Yardımcısı)
Linç: Arap Kadir - 1970 .... Uzun Kurmaca, 01:37:00 Bilge Olgaç (Yönetmen Yardımcısı)
Kanlı Gelinlik - 1969 .... Uzun Kurmaca, Yavuz Figenli (Yönetmen Yardımcısı)
Medea - 1969 .... Uzun Kurmaca, 01:58:00, Paolo Pasolini (Oyuncu)
Seninle Ölmek İstiyorum - 1969 .... Uzun Kurmaca, Lütfi Ömer Akad (Yönetmen Yardımcısı)
Kader Böyle İstedi - 1968 .... Uzun Kurmaca, 01:35:00 Lütfi Ömer Akad (Yönetmen Yardımcısı)
Döner Ayna - 1964 .... Uzun Kurmaca, Süreyya Duru (Yönetmen Yardımcısı)
Tanrının Bağışı Orman - 1964 Belgesel 00:32:00 Lütfi Ömer Akad (Yönetmen Yardımcısı, 4 Bölüm, TRT)
America America - 1963 .... Uzun Kurmaca, 02:54:00 Elia Kazan (Kameraman)
L’immortelle (Ölümsüz Kadın) - 1963 .... Uzun Kurmaca, 01:41:00, Alain Robbe-Grillet (Kameraman)
Üç Tekerlekli Bisiklet - 1962 .... Uzun Kurmaca, 01:30:00, Lütfi Ömer Akad, Memduh Ün (Prodüksiyon Görevlisi)
Sonsuz Acı - 1960 .... Uzun Kurmaca, Fikret Uçak (Kameraman)







Bir film çekti, işçiler greve gitti...

Muzaffer Hiçdurmaz, Türk sinemasının anılarla Dolu renkli bir siması. 1987 yılında çektiği ve işçilerin greve gitmesine neden olan filmi "Çark" İstanbul’da ilk kez bu hafta, TÜRSAK’ın Sinema Tarih Buluşması Festivali’nde gösterildi.

Muzaffer Hiçdurmaz soyadını hak eden bir sinemacı. Çalışkan, disiplinli, yaptığı işi benimseyip herkesten fazla gayret gösteren hakiki bir işçi. Bütün bilgisini ve birikimini aktarmaya hazır, sevecen bir eğitimci. Daha ilkokulda ekmeğini kendi kazanmaya başladı. Çocuk yaşta Suphi Kaner aracılığıyla Yeşilçam’da iş buldu. Kısa sürede Türk sinemasının en büyük ustası Lütfi Ö. Akad’ın oğlu gibi sevdiği asistanı oldu. Kaç filmde çalıştığını anımsamıyor bile! 500 civarında olmalı... Ama "Tarkan" filmlerinin hepsini sayabiliyor.

Bir film setinde bulunmadığı pozisyon kalmamış bir sinema emekçisi Hiçdurmaz. Pier Paolo Pasolini, Elia Kazan, Jules Dassin gibi Türkiye’de film çeken ustaların setlerinde de koşturdu. Sinema Emekçileri Sendikası-Sinesen’de yöneticilik yaptı. Şimdi Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde alaylı bir öğretmen olarak ders veriyor.

Muzaffer Hiçdurmaz’ın tek yönetmenlik denemesi, Türkiye’nin üç-beş işçi sınıfı sineması örneğinden biri olan "Çark" 5. Uluslararası Sinema Tarih Buluşması Festivali kapsamında gösterildi. Doğrudan sansür edilmeyen ama polis baskısıyla gösterilemeyen film İstanbullu izleyicinin karşısına ilk kez çıktı ve olumlu tepkiler aldı.

Emektar sanatçı sorularımızı yanıtladı;

"Çark" ne zaman dönmeye başladı; nasıl oldu da dişlileri sıkıştı?
1987 yılında dönmeye başladı. Bekir Yıldız ve Haşmet Zeybek bir senaryo yazdı. Adı "Direnişöti. 12 Eylül sonrası iş yasalarının grev ve lokavtla ilgili acayip uygulamaları vardı. Cam atölyesinden başlayıp tersanede devam ediyor ve Ortaçağ çalışma düzenine sahip Kazlıçeşme deri işçileriyle devam ediyordu. Türk sinemasında bugüne kadar salt işçi filmi diyebileceğimiz bir senaryoydu.

Ben film çekmeyi istemiyordum. Türkiye’de yönetmen kaosu vardı. Senaryoyu okuyunca kabul ettim. Annem köylü babam işçi. Sanayileşemeyen Türk toplumunun işçi sınıfını anlatmak istedim. Belgesel tadında çektim filmi ve şu anda belgesel. Kazlıçeşme işçileri filmden de etkilenerek, çekimlerden 20 gün sonra greve gitti! Grevden sonra da Kazlıçeşme kapandı.

Film Ankara’da beş hafta gösterimde kaldı ama İstanbul’da gösterilemedi. Neden?
Direkt sansür uygulanmadı ama İstanbul’da çok baskı oldu. Filmin kadın kahramanı işçi olan erkek kahramanıyla evlendikten sonra ekonomik nedenlerle iş aramaya başlıyor ve polis oluyor. Polis olması sınıfsal ayrımı da getiriyordu. Birçok kez sorgulandık. Sinema filmi kaldırdı. İşletmecinin çabalarına rağmen birçok sinemada "Bu filmi oynatmayın" mantığı kabul gördü.

Yıllardır sinemanın içindesiniz. Bu şekilde baskı Gören başka bir filmde çalıştınız mı?
Baskıyla kaldırılan "Yol" var, tabii. Genel koordinatördüm ve idamla yargılandık Şerif Gören’le birlikte. Urfa’da "Yol" için asker gerekiyordu. Diyarbakır 9. Kolordu Komutanlığı çekimi durdurdu. Diyarbakır’a gidip komutanı ikna ettim. Urfa’daki Yüzbaşı biraz zorluk çıkardı ama onunla 13 saat bezik oynayıp -oynayacak kimse bulamamış orada- bu işi de çözümledim.

"Tarkan" filmlerinde kavga yönetmenliği yaptı.
Türkiye’de çekilen birçok yabancı yapımda görev aldınız. Aralarında önemli ustaların filmleri de vardır kuşkusuz.
"Amerika Amerika"yı çekerken Elia Kazan ile çalıştım. Jules Dassin ile "Ölümsüz Kadın"da çalıştım. Bunlar gibi 20-25 tane yabancı filmde prodüksiyonda görev aldım. 1953 yılıydı sanıyorum. Eminönü o zaman çok kalabalıktı. Kazan çekim için bütün çarşıyı kapatıp dükkan sahiplerinin paralarını da verdi. Beni Amerika’ya götürmeye kalktı. Belki beni Çalışkan ve yetenekli bulmuştu. "Senden iyi oyuncu olur" diyordu. "Ben ülkemi seviyorum, gitmem" dedim.

"Tarkan" filmlerinde çalıştığınızı biliyorum.
Biri hariç tüm "Tarkan'larda çalıştım. Avantür yanım da var. At binerdim, kavga yönetmenliği yapardım. Seviyordum bu filmleri. Çocukluğumda çok kovboy filmi seyretmemden olsa gerek. Arzu Film’in tüm "Tarkan'larında çalıştım. "Karaoğlan Geliyor'da, bir "Malkoçoğlu", bir tane de "Battal Gazi"de çalıştım.

İlginç anılarınız...
Ertem Eğilmez’le "Tarkan Viking Kanı"nı çekiyorduk. Senaryoda sudan dev bir ahtapot çıkıp Tarkan’a saldırıyor. Ahtapotu nasıl yaparız diye düşünüyorduk. Dışarıdan bilgi almaya çalışıyorduk. Amerika’dan biri bize Ayvansaray’da bir adres verdi! O dönemde gelişmiş sayılabilecek, su altında insanın içine girip yönettiği bir ahtapot oluştu.

1969’da Pasolini’nin filminde Maria Callas ile birlikte oynadı.
Sinemanın ozanı Pasolini’nin Kapadokya’da gerçekleştirdiği "Medea"nın setinde de çalıştınız. Hatta bir rol üstlendiniz...
Pasolini ile 1969 yılında Göreme’de "Medea"yı çekiyorduk. Önce mekanı görmeye gittik. Yolda bana "Sana filmde önemli bir rol oynatacağım" dedi. Ben de ne olduğunu sordum. "Cellat başı!" dedi. O zaman çok gençtim, askerden yeni gelmiştim, yakışıklı sayılabilirdim. Dedim ki, yüzüm çok yumuşaktır, benden cellat olmaz! "Asıl yumuşak yüzlülerden cellat olur" dedi. O filmde prodüksiyon ilişkilerini yürütüyordum. Bir gün beni sete çağırdı. Gittiğimde kostümler giydirdiler ve Maria Callas’ın canlandırdığı Medea’nın çocuklarını parçalayıp halka dağıtan celladı oynadım.

"Beni Lütfi Akad yetiştirdi"
Lütfi Ö. Akad ile aranızda bir baba-oğul ilişkisi var. Asistanlığını yapmaya nasıl başladınız?
1962’ye kadar hiç asistanlık yapmadım. Amerikan Haberler Ajansı vardı o zaman. Orada aktüel kameramanlık yapıyordum. Filmlerden önce 45 dakika haberler gösteriliyordu. Bir yandan da setlerde çalışıyordum. 1962 yılında "Üç Tekerlekli Bisiklet" çekiliyordu. Sezer Sezin ve Ayhan Işık oynuyordu. Prodüksiyondaydım. Bir gün sete beş dakika geç kaldım, prodüksiyon amiri Abdullah Ataç beni işten kovdu. İki gün sonra Lütfi Ö. Akad beni çağırdı, ne olduğunu sordu. Sonra bana senaryoyu verdi ve asistanı oldum. Bütün filmlerinde değilse bile çoğunda çalıştım. Yedi yaşında geldim Eskişehir’den. Yeşilçam’a girdiğimde 14 yaşındaydım. Sinemayı çok seviyordum, amcam sinemacıydı Eskişehir’de. Üç yaşında sinemaya gitmeye başladım. En önde otururdum, perdenin içine girecek kadar yakından izlerdim filmleri. O büyü İstanbul’a geldiğimde de devam etti ve sinemacı olmak için her şeyi yaptım.

Suphi Kaner’dir bana destek olan. Ortaokul mezunuyum ve bugün öğretim görevlisiyim. Alaylıyım, bu yüzden mektebin önemli olduğunu vurguluyorum. Çünkü ben bir kitabı bir kerede anlamıyorum korkusuyla iki-üç kere okuyordum. Bana kitapları Lütfü Ö. Akad veriyordu.



Kaynak
Internet Movie Database
Alin TAŞÇIYAN, Milliyet, 22 Aralık 2002 Pazar