Yapım Tarihi - 2002
Süre - 00:30:00
Bölüm Sayısı - 3
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe
Bölüm Sayısı Süresi - 3 x 30'
Yayın Tarihi - 29.05.2002
Yapımcı - Kerime Senyücel
Yönetmen - Kerime Senyücel
Yapım Yardımcısı - Sibel Tekin
Yönetmen Yardımcısı - Sibel Tekin
Kameraman - Sarper Hokna, Yavuz Türkeri, Haldun Özkanlı
Sesçi - Attilla Arslan, Muharrem Çöp
Kurgu - Yusuf Şen
Danışman - Doç. Dr. Rıfat Ergeç, Nezih Başgelen, Mehmet Önal
Metin Yazarı - Doç. Dr. Rıfat Ergeç, Kerime Senyücel
Senaryo - Doç. Dr. Rıfat Ergeç, Kerime Senyücel
Seslendiren - Adviye Öztürk
Özgün Müzik - Derya Köroğlu
Birecik Baraj Gölü altında kalan antik kent Zeugma’nın su tutma öncesindeki
görüntüleri ile su tutmaya başlamasıyla birlikte giderek yok olması, tarihi
eserlerin kurtarılma çalışmaları ve bu gayreti sarf edenlerle yapılan
röportajları içeren üç bölümden oluşan belgesel. Yapıma; “The Economist” dergisi
Türkiye Temsilcisi Amberin Zaman, Birecik A.Ş. Genel Müdürü Yüksel ONARAN,
arkeolog Prof. Catherine Abadie-REYNAL, Yrd. Doç. Dr. Rifat ERGEÇ, Prof. Martin
HARTMANN, Prof. Dr. Ümit SERDAROĞLU, Mehmet Önal ve Kemal SERTOK, Emekli Sit
Alanı Bekçisi Nusret ÖZDEMİR, Restoratör Selçuk ŞENER, Oxford Arkeoloji Birliği
Başkanı Rob EARLY, Chaira ZİZOLA, Nizip Kaymakamı Hasan KARAKAÇ, Anıtlar ve
Müzeler Genel Müdürü Dr. Alpay PASİNLİ, Belkis köyü muhtarı İbrahim Kızılırmak,
Belkıs köylüleri Safiye KARAKUŞ ve Mevlüde ÖZLER üç bölüm boyunca katılmakta ve
konuyla ilgili görüşlerini aktarmaktadır.
1. Bölüm- Zeugma’nın sular altında kalacak olmasının ulusal ve uluslararası
basındaki yankıları, 1998 - 2000 yılları arasında gerçekleşen kazılar, antik
kentin Roma dönemindeki günlük yaşamı, Yrd. Doç. Dr. Rifat ERGEÇ tarafından
ortaya çıkarılan Roma Villası, yerli ve yabancı akademisyenlerin, arkeologların
görüşleri antik Zeugma mozaik ve tarihi eserleri eşliğinde anlatılmaktadır.
2. Bölüm- Birecik Baraj Gölü altında kalan antik kent Zeugma’nın ve kazı
çalışmalarında ortaya çıkan mozaiklerin öyküsü ele alınmaktadır. Mozaik ve fresk
kurtarma çalışmalarını sürdüren CCA Roma Arkeolojik Koruma Merkezi ekibinden
uzmanlar ve arkeologlar kazı çalışmaları ve çıkan eserlerle ilgili bilgi
vermektedirler.
3. Bölüm- Zeugma’nın yanı başında yeralan ve Birecik Barajı ile su altında kalan
Belkıs köyü ve köylülerin yeni yaşamları, baraj inşaatı, kazılarla paralel
olarak verilmektedir. Antik Zeugma Kenti kazı alanı ve bu kazılarda çıkarılan
eserler ile restorasyon çalışmaları, arkeologların açıklamaları ile birlikte
anlatılmaktadır. Baraj suları altında kalan köylerini ve topraklarını kaybeden
köylüler için yapılan yeni Belkıs köyü projesi ve köylülerin yeni yaşam tarzları
ve beklentileri de yapılan röportajlarla aktarılmaktadır.
Program 2002 yılı, ABU Asya Pasifik Yayın Birliği En İyi Belgesel Ödülü ve
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü kazanmıştır.
Kaynak
Geçmişten Geleceğe Belgeler... Bilgiler... 1968/2008
TRT Arşiv Dairesi Başkanlığı, N. Beyhan Karadağ
Zeugma… Dün, Bugün
Yapım Tarihi - 2001 / 2002
Süre - 00:28:00 (Ayrıca 55 dakikalık Türkçe ve İngilizce VCD olarak
hazırlanmıştır)
Bölüm Sayısı - 3
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe
BSB Arşiv No - 570
Türkiye / Digital Betacam / Türkçe / İngilizce altyazılı
Yönetmen - Kerime Senyücel
Yapımcı - Kerime Senyücel
Senaryo - Kerime Senyücel
Yönetmen Yardımcısı - Sibel Tekin
Danışman - Yard. Doç. Dr. Rıfat Ergeç, Mehmet Önal, Nezih Başgelen
Görüntü Yönetmeni - Yavuz Türkeri, Haldun Özkanlı, Sarper Hokna
Ses - Atilla Arslan
Özgün Müzik - Derya Köroğlu
Kurgu - Yusuf Şen
TRT, belgesel yönetmeni Kerime Senyücel'in yönetiminde bir ekiple, Zeugma'yı konu alan belgesel çekildi. Aslında Birecik Barajının bölgeyi suyla kaplaması, aynı ekip tarafından 1996dan beri "Halfeti Suya Dönüşen Topraklar" Belgeseli ve ilgili arşiv çalışmasıyla izlenmekteydi. Bu arada 2000 yılında Zeugma çevresinde oluşan büyük medya patlaması olmadan, belgesel ekibi Zeugma ve çevresindeki kazıları 1996dan itibaren belgelemişti.
Aslında Kültür Bakanlığı 1992'den beri bölgede çalışmaları sürdürüyordu. Geçtiğimiz yıllarda Gaziantep Müzesi Eski Müdürü Yardımcı Doçent Dr. Rıfat Ergeç başkanlığında Türk arkeologlarla birlikte Fransız Nantes Üniversitesi'nden Prof .Catherine Abadie Reynal, İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü, Avusturya Bern Üniversitesi'nden Prof. Martin Hartmann kazılar yaptı.
Büyük İskender'in komutanlarından Selevkos Nikator I tarafından M:Ö 3.yyda kurulan antik Zeugma'nın dünya ve Türkiye medyasında bir bomba gibi patlaması, Amerika'da New York Times'de çıkan, Stephen Kinzer'e ait "Bir Roma Anıtı için Sulu Mezar" başlıklı yazıyla oldu. Bu yazı, Birecik Barajı'nın sularının yükselmeye başladığı 2000 yılı Mayıs ayında yazıldı. Bir anda Zeugma medyanın ilgi odağı oldu. Ve barajın en üst seviyeye yükseldiği 2000 Ekim'ine kadar kurtarma kazıları hız kazandı.
Stephen Kinzerin " New York Times"te çıkan yazısı, Türk ve yabancı finans kaynaklarını da harekete geçirdi. Kurtarma kazıları için Amerikadaki Packard Humanities Vakfı 5 milyon dolar bağışta bulundu.
Geçtiğimiz yıl ,Packard Humanities Vakfı ve Kültür Bakanlığı yetkilileri arasında yapılan görüşmelerle, vakfın önümüzdeki 20 yıl içinde her yıl 5 milyon dolar olmak üzere 100 milyon dolar destekte bulunarak Zeugma'da bir açık hava müzesi ve arkeolojik etüd ve konservasyon merkezi, çağdaş depolama olanakları oluşturulmasına katkıda bulunması kesinleşti. Packard Humanities Vakfı'nın başında bulunan David Packard, dünyaca Ünlü Hewlett Packard firmasının sahibi David Packard dünyada İleri düzeyde bilimsel projelerle ilgilenip destek sağlıyan bir Aydın kişi. Arkeoloji alanında Kırım, Arnavutluk ve İtalya'da arkeolojik çalışmaları destekliyor.
Merkezi Roma'da olan CCA (Arkeolojik Koruma Merkezi) uzmanları, Türk uzmanlarla beraber, dünyaca Ünlü mozaik konservatörü Prof. Roberto Nardi başkanlığında ,bugüne kadar Zeugmadan bulunan 750 metre kare mozaiği ve freskleri onarıyorlar. Mozaik onarımlarının tamamlanmasıyla Zeugma ,Tunus'tan sonra dünyanın ikinci büyük mozaik müzesi haline gelecek.
Çalışmalar 2002 sezonunda da tüm yoğunluğuyla devam ediyor.
TRT tarafından hazırlanan " Anadolu'da Bir Roma kenti- Zeugma" Belgeseli en parlak dönemini yaşarken, MS 2.yy'da İran'dan gelen Sasani saldırısıyla yakılıp yıkılan Roma Metropolünü tanımaya çalışırken, Mezopotamya'nın bu bölümünde bu günkü yaşam,insani boyutlarıyla da ekrana gelecek. Ayrıca dünya basınında arka planda kalan yerel arkeologların çalışmaları ve Zeugma'nın ortaya çıkarılmasındaki önemlerine de yer verilecektir.
Finlandiya Televizyonu (YLE) belgeselin İsveççe ve Fince on kez yayın hakkını alarak belgeselin ortak yapımcısı olmuştur. YLE ve YLE'nin dışarıdaki Finlandiyalılara yayın yapan TV Finland televizyonunda kablolu yayından ve uydu aracılığı ile de yayınlanacaktır.
Belgeselin sponsorlarından biri de Tofaş...
Çekimleri Ekim 2001'de tamamlanan belgeselin kameramanı Sarper Hokna. Sesçi Attila Arslan ve Muharrem Çöp. Set fotoğrafları ise Hüseyin Öğretmen ve Murat Zilelioğlu'na ait. Şubat 2002'de tamamlanacak montajı ise Yusuf Şen gerçekleştirmekte.
Belgeselin Özgün müziği Derya Köroğlu tarafından besteleniyor.
Mart ayı içerisinde 30'ar dakikalık üç bölüm olarak yayını planlanan "Zeugma" Belgeselinde, 1992'de Arkeolog Rıfat Ergeç tarafından bulunan Villa harabelerinden çizilen planlardan yola çıkarak, bilgisayar tekniğiyle villa ve agorada bir alışveriş sahnesi canlandırılıyor.
Uluslararası Kubaba Arkeoloji Belgeselleri Festivali'nde gösterildi. 2002
Kaynak
Kerime Senyücel
Zeugma a Roman Town in Anatolia
Original Tittle - Zeugma dün... bugün...
Tittle in English - Zeugma a Roman town in Anatolia
Episode - 2
Duration Episode I - 52'18"
Episode II - 29'52"
Date of Production - 2002
Zeugma is the Roman Ancient city in the Southeastern Anatolia. Also Belkıs is a village which was settled
down near the ancient city. Zeugma and Belkıs Village affected by the Birecik Dam.
In the year 2000, it will be affected by the Birecik Dam Reservoir together with 44 villages settled on the two
sides of the river. Some of these villages will completely or partially be flooded. 28 thousand people will be
affected by the Dam.
The documentary aims to record the Zeugma excavations from 1998 till 2001, the year the Dam Lake is
completed. And also record the changing of life of villagers, building the new village and the building of the dam.
