Yapım Tarihi - 1996
Süre - 00:40:00
Bölüm Sayısı - 10
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe
Bölüm Sayısı Süresi - 10 x 40’
Yayın Tarihi - 03.02.1996
Yapımcı - Kerime Senyücel
Yönetmen - Kerime Senyücel
Yapım Yardımcısı - Filiz Şantaş
Yönetmen Yardımcısı - Filiz Şantaş
Kameraman - Çetin Altınsoy, Cemalettin İrken, Uğur Hoşafçı, Yavuz Türkeri
Sesçi - Orhan Tamer, Selçuk Seçki, Özden Güler
Kurgu - Sibel Sümer, Günsel Temren, Tahir Kırşanlı
Danışman - Emin Gerçeker, Giovanni Scagnomıllo, Prof. Sami Şekeroğlu
Metin Yazarı - Mahmut Tali Öngören, Doç Dr. Kurtuluş Kayalı
Özgün Müzik - Derya Köroğlu
Sunuculuğunu Işık YENERSU’nun yaptığı bu belgesel dizide; sinemamıza izlerini
bırakan, yeni dönemlerin başlangıcını simgeleyen, tutkuları, düşünceleri,
sevinçleri, acıları ve kimi zaman da gerçekleri, sinemanın o gizemli dünyasıyla
kaynaştıran altı önemli Yönetmen tanıtılmaktadır. Toplam bölüm sayısı on olan bu
yapımda; Lütfi Ömer AKAD, Metin ERKSAN, Atıf Yılmaz BATIBEKİ ve Halit REFİĞ iki
bölümde anlatılmaktadır.
1. Bölüm - “Lütfi Ömer AKAD ya da Ustalık Üzerine - 1” başlığıyla Türk
sinemasının sinema dilini oluşturmasına çalışan ilk Yönetmen - lerden, 1916
yılında İstanbul’da doğan Lütfi AKAD'ın biyografisi ve yaptığı filmler konu
edilmektedir. Programda, Türk sinemasında tiyatro geleneğinden sinema tekniğine
geçişi başlatan Lütfi AKAD sinemasından örneklere ve AKAD’ı yakından tanıyan
sinema sanatçısı Sezer SEZİN, karikatürist Oğuz ARAL ve Yönetmen Ziya ÖZTAN’ın
görüşlerine yer verilmektedir.
2. Bölüm - “Lütfi Ömer AKAD ya da Ustalık Üzerine - 2” başlıklı bu bölümde Türk
sinemasının "koca çınarı" olarak bilinen, Anadolu topraklarında yaşayan
insanların yöresel özelliklerine, ayrıntılarına ve niteliklerine yer veren
filmlerin ağırlık kazandığı bir dönemi başlatan Lütfi Ömer AKAD’ın, “Hudutların
Kanunu”, “Ana”, “Düğün”, “Pembe İncili Kaftan”, “Bir Ceza Avukatının Anıları”,
“Dört Mevsim İstanbul” gibi filmlerinden kesitler gösterilmektedir. Programda;
köyden kente göçün kente etkisini, göç edenlerin yeni değerler karşısında
sarsılan geleneklerini, yaşanan bu karmaşayı büyük bir ustalıkla, ayrıntı
zenginliğiyle ve her zamanki sadeliğiyle anlatan Lütfi AKAD’ın, bütün hayatını
kaplayan sinemacılığı hakkında sanatçıyı yakından tanıyanların görüşlerine yer
verilmektedir.
3. Bölüm - “Metin ERKSAN - Türk Sinemasında Bir Düşünce Odağı - 1” başlıklı bu
bölümde 40 yılı aşan sinema yaşamı boyunca, Türk kültürünün temel sorunlarını
kavramaya çalışan, sürekli yazan ve sürekli düşünce üreten bir sinema ustası
Metin ERKSAN konu edilmektedir. 1963'de çektiği "Susuz Yaz" filmi ile Türk
sinemasına en büyük uluslararası ödülü kazandıran, Türk sinemasının sinemasal
dilini oluşturmaya uğraş vermiş ilk Yönetmen - lerden olan Metin ERKSAN’ın
sinema anlayışı ve biyografisi anlatılmaktadır.
4. Bölüm - “Metin ERKSAN - Türk Sinemasında Bir Düşünce Odağı - 2” Metin
ERKSAN’ın sinemacı kişiliğini anlamanın yanı sıra entelektüel kimliği de
tanıtılmaya çalışılmaktadır. “Dokuz Dağın Efesi”, “Susuz Yaz”, “Yılanların Öcü”,
Sevmek Zamanı”, “Suçlular Aramızda” gibi filmlerinden parçalar gösterilmekte ve
onu yakından tanıyanlarla yapılan röportajlara yer verilmektedir.
5. Bölüm - “Atıf Yılmaz BATIBEKİ - Her Zaman Sinemacı - 1” Türk sinemasına
sinemasal dili getirmeye çalışan ve sürekli yenilik peşinde koşan Atıf Yılmaz
BATIBEKİ’nin biyografisi ve sineması konu edilmektedir. 1953 yılında çektiği ilk
filmi “Hıçkırık” tan başlayarak “Keşanlı Ali Destanı’nı çekene kadar geçen
döneme ait filmlerden kısa örnekler gösterilmekte ve yaşamı boyunca kendine
yakın olmuş kişilerle yapılan röportajlara yer verilmektedir.
6. Bölüm - “Atıf Yılmaz BATIBEKİ - Her Zaman Sinemacı - 2” Türk sineması
Yönetmen - lerinden Atıf Yılmaz’ın tanıtılmasına devam edilen bu bölümde,
sanatçının sinemacı kişiliği ele alınmakta ve “Keşanlı Ali Destanı” ile ilk
olarak denediği epik sinemacı özelliğinden başlayarak; “Asiye Nasıl Kurtulur”,
“Mine”, “Ah Belinda”, “Adı Vasfiye” ve “Ah Güzel İstanbul” filmleri hakkında
bilgiler verilmektedir. Her çeşit film yapmayı deneyen Atıf Yılmaz hakkında,
Fikret HAKAN, Deniz TÜRKALİ, Ömer KAVUR, Türkan ŞORAY, Hale SOYGAZİ ve Halit
REFİĞ gibi onu yakından tanıyanlar sanatçı hakkında görüşlerini aktarmaktadır.
7. Bölüm- “Osman Fahri SEDEN ya da Profesyonellik Üzerine” 1941 yılında sinemaya
başlayan, Kemal Film Şirketi'ni kuran ailenin bir üyesi olan Osman SEDEN konu
edilmektedir. Türk sinemasının sinemasal dilini oluşturmasına çalışan ve
konusunda tam bir profesyonel olarak bilinen Osman SEDEN’in çalıştığı film
setlerinden görüntülere ve Halit REFİĞ, Hürrem ERMAN, Erol TAŞ, Giovanni
SCAGNOMILLO, Eşref KOLÇAK, Türkan ŞORAY, Cüneyt ARKIN ve Aydan ŞENER gibi
SEDEN’i yakından tanıyanların görüşlerine yer verilmektedir.
8. Bölüm- “Memduh Ün ve Küçük İnsanların Dünyası” Türk sinemasının sinemasal
dilini oluşturmaya çalışan ve özellikle “sıradan” insanların hayatlarını
anlatmadaki ustalığı ile dikkatleri çeken Memduh Ün’ün sineması ve biyografisi
konu edilmektedir. Programda; “Zıkkımın Kökü” filmi ile sanat yaşamının doruğuna
çıkan Memduh Ün hakkında, Fatma GİRİK, Sezer SEZİN, Halit REFİĞ, Fikret HAKAN,
Erol TAŞ, Cüneyt ARKIN, Gani TURANLI, Hülya KOÇYİĞİT ve Giovanni SCAGNOMILLO ile
yapılan röportajlar da bulunmaktadır.
9. Bölüm- “Halit REFİĞ - Türk Aydınının Batıyla Hesaplaşması - 1” Türk
sinemasının sinemasal dilini oluşturmasına çalışan ve konuya düşünsel bir boyut
getiren Halit REFİĞ konu edilmektedir. 1934 yılında İzmir’de doğan, sinemacı
olmaya henüz lise yıllarında karar veren, bu kararını gerçeğe dönüştürmek için
büyük çaba harcayan Halit REFİĞ, sinemaya meslek olarak başlamasını, çektiği
filmleri ve etkilendiği olayları anlatmaktadır. Hem yabancı sinema akımına karşı
bir görüş hem de kendi ülkemizin farklı özelliklerinin filmlere yansıtılmasına
önem verilmesi sonucunda doğan ulusal sinema akımı tartışmalarını ortaya atan
Halit REFİĞ’i, Cüneyt ARKIN, Ayşe ŞASA, Giovanni SCAGNOMILLO ve Emin GERÇEKER
gibi onu yakından tanıyanlar anlatmaktadır.
10. Bölüm- “Halit REFİĞ - Türk Aydınının Batıyla Hesaplaşması - 2” Halit
REFİĞ’in" tutkularla, kavgalarla, sevgilerle ama hep yoğun bir düşünce ortamı
içinde geçen sinema yaşamından kesitler verilmektedir. Programda, Halit REFİĞ’in
Kemal TAHİR etkisini en çok taşıyan yapıtlarından biri olan ulusal sinema akımı
kapsamında, 1979 yılında TRT kurumuna çektiği Kemal TAHİR’in aynı adlı
romanından uyarlanan “Yorgun Savaşçı” dizisi hakkında bilgiler verilmektedir.
Programda; Halit REFİĞ’in yaratıcı kişiliği, sinemacılığı ve çektiği filmler
hakkında, Hülya KOÇYİĞİT, Eşref KOLÇAK, Yıldız KENTER, Gülper REFİĞ ve Emin
GERÇEKER gibi onu yakından tanıyanlar ile yapılan söyleşiler bulunmaktadır.
Kaynak
Geçmişten Geleceğe Belgeler... Bilgiler... 1968/2008
TRT Arşiv Dairesi Başkanlığı, N. Beyhan Karadağ
Sinemayı Sanat Yapanlar
Yaklaşık 100 yıldır kendi dilini oluşturma çabası içinde sinemamız...
Güçlü etkisi altında kaldığı tiyatrodan ancak 1950'li yıllarda sıyrılmaya başlamış.
Sinemamızın kendine özgü bir dil kurması için birçok yönetmenimiz konu üzerinde düşünmüş, tartışmış, çalışmış, çabalamış...
Altı yönetmen bugünkü sinemamızın gramerini oluşturan altı isim...
Belgeselimiz çekildiğinde "halen hayatta olan en eski sinemacılar" diyorduk.
Ama 1998 yılında Osman F. Seden'i kaybettik. 1999 yılında da Metin Erksan bölümü dışında belgeselin Metin yazarı Mahmut Tali Öngören aramızdan ayrıldı. Metin Erksan bölümünün metni Doç. Dr. Kurtuluş Kayalı'ya ait.
8. Ankara Uluslararası Film Festivaline katıldı.
Kaynak
8. Ankara Uluslararası Film Festivali Katalogu
TRT Radyo Televizyon Dergisi
TRT Kurumu 1999 yılında bu çalışmayı kitaba çevirme kararı aldı.
Kitapta altı yönetmenin; Metin Erksan, Lütfi Ömer Akad, Atıf Yılmaz, Osman F. Seden,
Memduh Ün, Halit Refiğ, sinemacı kişilikleri yanında, sıcak insan yönlerini de bulacaksınız.
Belgeselde ve kitapta kullanılan çok sayıda fotoğraf, TRT, Mimar Sinan Sinema ve TV Enstitüsü,
sinema yazarı Agah Özgüç, ve altı yönetmenin fotoğraf albümlerinden çekildi. Sinemamızın giderek yükselen bir başarı çizgisiyle nice yüzyılları kutlaması dileğiyle...
Kaynak
Kerime Senyücel
Sinemayı Sanat Yapanların DVD si basıldı...
Yönetmenliğini Kerime Senyücel’in yaptığı “Sinemayı Sanat Yapanlar” TRT markette
13 Mayıs 2007 tarihinden itibaren satışa sunuldu.
Altı bölümden oluşan “Sinemayı Sanat Yapanlar” sinemanın 100. kuruluş yılında,
Türk Sineması’nın anlatım dilini oluşturan altı yönetmen (Metin Erksan,
Atıf Yılmaz, Memduh Ün, Osman SEDEN, Halit Refiğ ve Lütfi Akad) ile ilgili
yapılan biyografik bir belgesel çalışmadır.
Bu DVD’lere TRT Genel Müdürlüğü (Ankara) ve Bölge Müdürlükleri (İstanbul, İzmir,
Trabzon, Erzurum, Diyarbakır, Çukurova ve Antalya) Marketlerinden
ulaşılabileceği gibi www.trt.net.tr den markete girilerek internet ve posta
yoluyla da sipariş verilebilir.
Kaynak
Kerime Senyücel
Sinemayı Sanat Yapanlar
Bölüm Sayısı Süresi - 10 x 40’
Yayın Tarihi - 03.02.1996
Yönetmen - Kerime Senyücel
Yapımcı - Kerime Senyücel
Yapım Yardımcısı - Filiz Şantaş
Yönetmen Yardımcısı - Filiz Şantaş
Kamera - Çetin Altınsoy, Cemalettin İrken, Uğur Hoşafçı, Yavuz Türkeri
Sesçi - Orhan Tamer, Selçuk Seçki
Kurgu - Özden Güler, Sibel Sümer, Günsel Temren, Tahir Kırşanlı
Danışman - Emin Gerçeker, Giovanni Scagnomıllo, Prof. Sami Şekeroğlu
Metin Yazarı - Mahmut Tali Öngören, Doç Dr. Kurtuluş Kayalı
Sunuculu - Işık Yenersu
Özgün Müzik - Derya Köroğlu
Sunuculuğunu Işık YENERSU’nun yaptığı bu belgesel dizide; sinemamıza izlerini
bırakan, yeni dönemlerin başlangıcını simgeleyen, tutkuları, düşünceleri,
sevinçleri, acıları ve kimi zaman da gerçekleri, sinemanın o gizemli dünyasıyla
kaynaştıran altı önemli yönetmen tanıtılmaktadır. Toplam bölüm sayısı on olan bu
yapımda; Lütfi Ömer AKAD, Metin ERKSAN, Atıf Yılmaz BATIBEKİ ve Halit REFİĞ iki
bölümde anlatılmaktadır.
1. Bölüm - “Lütfi Ömer AKAD ya da Ustalık Üzerine - 1” başlığıyla Türk
sinemasının sinema dilini oluşturmasına çalışan ilk yönetmenlerden, 1916 yılında
İstanbul’da doğan Lütfi AKAD'ın biyografisi ve yaptığı filmler konu
edilmektedir. Programda, Türk sinemasında tiyatro geleneğinden sinema tekniğine
geçişi başlatan Lütfi AKAD sinemasından örneklere ve AKAD’ı yakından tanıyan
sinema sanatçısı Sezer SEZİN, karikatürist Oğuz ARAL ve yönetmen Ziya ÖZTAN’ın
görüşlerine yer verilmektedir.
2. Bölüm - “Lütfi Ömer AKAD ya da Ustalık Üzerine - 2” başlıklı bu bölümde Türk
sinemasının "koca çınarı" olarak bilinen, Anadolu topraklarında yaşayan
insanların yöresel özelliklerine, ayrıntılarına ve niteliklerine yer veren
filmlerin ağırlık kazandığı bir dönemi başlatan Lütfi Ömer AKAD’ın, “Hudutların
Kanunu”, “Ana”, “Düğün”, “Pembe İncili Kaftan”, “Bir Ceza Avukatının Anıları”,
“Dört Mevsim İstanbul” gibi filmlerinden kesitler gösterilmektedir. Programda;
köyden kente göçün kente etkisini, göç edenlerin yeni değerler karşısında
sarsılan geleneklerini, yaşanan bu karmaşayı büyük bir ustalıkla, ayrıntı
zenginliğiyle ve her zamanki sadeliğiyle anlatan Lütfi AKAD’ın, bütün hayatını
kaplayan sinemacılığı hakkında sanatçıyı yakından tanıyanların görüşlerine yer
verilmektedir.
3. Bölüm - “Metin ERKSAN - Türk Sinemasında Bir Düşünce Odağı - 1” başlıklı bu
bölümde 40 yılı aşan sinema yaşamı boyunca, Türk kültürünün temel sorunlarını
kavramaya çalışan, sürekli yazan ve sürekli düşünce üreten bir sinema ustası
Metin ERKSAN konu edilmektedir. 1963'de çektiği "Susuz Yaz" filmi ile Türk
sinemasına en büyük uluslararası ödülü kazandıran, Türk sinemasının sinemasal
dilini oluşturmaya uğraş vermiş ilk yönetmenlerden olan Metin ERKSAN’ın sinema
anlayışı ve biyografisi anlatılmaktadır.
4. Bölüm - “Metin ERKSAN - Türk Sinemasında Bir Düşünce Odağı - 2” Metin
ERKSAN’ın sinemacı kişiliğini anlamanın yanı sıra entelektüel kimliği de
tanıtılmaya çalışılmaktadır. “Dokuz Dağın Efesi”, “Susuz Yaz”, “Yılanların Öcü”,
Sevmek Zamanı”, “Suçlular Aramızda” gibi filmlerinden parçalar gösterilmekte ve
onu yakından tanıyanlarla yapılan röportajlara yer verilmektedir.
5. Bölüm - “Atıf Yılmaz BATIBEKİ - Her Zaman Sinemacı - 1” Türk sinemasına
sinemasal dili getirmeye çalışan ve sürekli yenilik peşinde koşan Atıf Yılmaz
BATIBEKİ’nin biyografisi ve sineması konu edilmektedir. 1953 yılında çektiği ilk
filmi “Hıçkırık” tan başlayarak “Keşanlı Ali Destanı’nı çekene kadar geçen
döneme ait filmlerden kısa örnekler gösterilmekte ve yaşamı boyunca kendine
yakın olmuş kişilerle yapılan röportajlara yer verilmektedir.
6. Bölüm - “Atıf Yılmaz BATIBEKİ - Her Zaman Sinemacı - 2” Türk sineması
yönetmenlerinden Atıf Yılmaz’ın tanıtılmasına devam edilen bu bölümde,
sanatçının sinemacı kişiliği ele alınmakta ve “Keşanlı Ali Destanı” ile ilk
olarak denediği epik sinemacı özelliğinden başlayarak; “Asiye Nasıl Kurtulur”,
“Mine”, “Ah Belinda”, “Adı Vasfiye” ve “Ah Güzel İstanbul” filmleri hakkında
bilgiler verilmektedir. Her çeşit film yapmayı deneyen Atıf Yılmaz hakkında,
Fikret HAKAN, Deniz TÜRKALİ, Ömer KAVUR, Türkan ŞORAY, Hale SOYGAZİ ve Halit
REFİĞ gibi onu yakından tanıyanlar sanatçı hakkında görüşlerini aktarmaktadır.
7. Bölüm- “Osman Fahri SEDEN ya da Profesyonellik Üzerine” 1941 yılında sinemaya
başlayan, Kemal Film Şirketi'ni kuran ailenin bir üyesi olan Osman SEDEN konu
edilmektedir. Türk sinemasının sinemasal dilini oluşturmasına çalışan ve
konusunda tam bir profesyonel olarak bilinen Osman SEDEN’in çalıştığı film
setlerinden görüntülere ve Halit REFİĞ, Hürrem ERMAN, Erol TAŞ, Giovanni
SCAGNOMILLO, Eşref KOLÇAK, Türkan ŞORAY, Cüneyt ARKIN ve Aydan ŞENER gibi
SEDEN’i yakından tanıyanların görüşlerine yer verilmektedir.
8. Bölüm- “Memduh Ün ve Küçük İnsanların Dünyası” Türk sinemasının sinemasal
dilini oluşturmaya çalışan ve özellikle “sıradan” insanların hayatlarını
anlatmadaki ustalığı ile dikkatleri çeken Memduh Ün’ün sineması ve biyografisi
konu edilmektedir. Programda; “Zıkkımın Kökü” filmi ile sanat yaşamının doruğuna
çıkan Memduh Ün hakkında, Fatma GİRİK, Sezer SEZİN, Halit REFİĞ, Fikret HAKAN,
Erol TAŞ, Cüneyt ARKIN, Gani TURANLI, Hülya KOÇYİĞİT ve Giovanni SCAGNOMILLO ile
yapılan röportajlar da bulunmaktadır.
9. Bölüm- “Halit REFİĞ - Türk Aydınının Batıyla Hesaplaşması - 1” Türk
sinemasının sinemasal dilini oluşturmasına çalışan ve konuya düşünsel bir boyut
getiren Halit REFİĞ konu edilmektedir. 1934 yılında İzmir’de doğan, sinemacı
olmaya henüz lise yıllarında karar veren, bu kararını gerçeğe dönüştürmek için
büyük çaba harcayan Halit REFİĞ, sinemaya meslek olarak başlamasını, çektiği
filmleri ve etkilendiği olayları anlatmaktadır. Hem yabancı sinema akımına karşı
bir görüş hem de kendi ülkemizin farklı özelliklerinin filmlere yansıtılmasına
önem verilmesi sonucunda doğan ulusal sinema akımı tartışmalarını ortaya atan
Halit REFİĞ’i, Cüneyt ARKIN, Ayşe ŞASA, Giovanni SCAGNOMILLO ve Emin GERÇEKER
gibi onu yakından tanıyanlar anlatmaktadır.
10. Bölüm- “Halit REFİĞ - Türk Aydınının Batıyla Hesaplaşması - 2” Halit
REFİĞ’in" tutkularla, kavgalarla, sevgilerle ama hep yoğun bir düşünce ortamı
içinde geçen sinema yaşamından kesitler verilmektedir. Programda, Halit REFİĞ’in
Kemal TAHİR etkisini en çok taşıyan yapıtlarından biri olan ulusal sinema akımı
kapsamında, 1979 yılında TRT kurumuna çektiği Kemal TAHİR’in aynı adlı
romanından uyarlanan “Yorgun Savaşçı” dizisi hakkında bilgiler verilmektedir.
Programda; Halit REFİĞ’in yaratıcı kişiliği, sinemacılığı ve çektiği filmler
hakkında, Hülya KOÇYİĞİT, Eşref KOLÇAK, Yıldız KENTER, Gülper REFİĞ ve Emin
GERÇEKER gibi onu yakından tanıyanlar ile yapılan söyleşiler bulunmaktadır.
Kaynak
Geçmişten Geleceğe Belgeler... Bilgiler... 1968/2008
TRT Arşiv Dairesi Başkanlığı, N. Beyhan Karadağ
Pioneers Of The Turkish Cinema
Original Tittle - Sinemayı Sanat Yapanlar
Tittle in English - Pioneers Of The Turkish Cinema
Episode - 10
Duration - 00:53:49
Date of Production - 1995
"Pioneers of the Turkish Cinema" is a 54 minute documentary about six movie
directors who create the visual language of the Turkish Cinema.
This biogragraphical work will give us insights about the works of Lütfi Akad,
Metin Erksan, Atıf Yılmaz, Osman Seden, Memduh Ün and Halit Refiğ.
