Yapım Tarihi - 2018
Süre - 00:24:34
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe
Yönetmen - Ali Ergül
Yönetmen Yardımcısı - Mehmet Şafi Ergül
Müzik - Mem Ararat, Samet Önder Gök
Kurgu - Filiz Gül
Post Production - Filiz Gül
Kenan Temiz’in 2004 yılında Silikozis hastalığından hayatını kaybetmesi ile
başlayan Kot kumlama işçileri mücadelesi kısmı başarı ile sonuçlandı. Türkiye’de
kot kumlama atölyeleri kapatıldı, hastalık seviyesi yüksek olan hastalar malulen
emekli oldular. 10 yıllık süreçte hastalık durumu düşük olan birçok işçinin
hastalık seviyesi yüksek oldu. Onlarca hasta hayatını kaybetti.
Türkiye’de Kot Kumlama işinde kaç işçinin çalıştığı bilinmiyor...
2004’te Kenan Temiz’in hayatını kaybetmesiyle başlayan Silikozis’e bağlı ölümler
devam ediyor. Kaç işçinin hayatını kaybettiği, Kaç işçinin bu hastalığa
yakalandığı bilinmiyor.
Kot kumlamanın yasaklanmasıyla birlikte artık kotlar kimyasallarla
beyazlatılıyor. Ancak, mermer işçileri ve diş teknisyenlerinde slikozis
hastalığı tespit edildi. Kötü çalışma koşulları ise atölyelerde devam ediyor!
Kumun Gecesi belgeseli 10 yıllık sessiz sürecinde işçilerde çalışmaları
koşullarına bağlı oluşan Silikosiz hastalarının güncel durumunu anlatmaya
çalışan bir çalışma.
The struggle of sandblasting workers started with the death of Kenan Temiz in
2004 out of Silicosis disease resulted in partial success. Sandblasting
workshops in Turkey was closed, the sufferers with high level of disease were
retired due to disability. The disease level of many workers with has increased
fron low to high over 10 years. Tens of sufferers of this disease have died.
It's not known how many workers were working in jeans sandblasting in Turkey.
Deaths due to Silicosis, which began with the death of Kenan Temiz in 2004
continue. It's yet not known how many workers have lost their lives and how many
workers have been infected with this disease.
With the prohibition of sandblasting, jeans are now whitened via chemicals.
However with marble labourers and dental technicians, disease of Silicosis was
also detected. Poor working conditions in workshops still remain!
"The Night of Sand" is a documentary work that tries to tell the story of the
current situation of Silicosis patients for 10 years had remained silent after
all had been infected with the disease due to poor working conditions.
Kaynak
Ali Ergül
kumungecesi @ gmail.com
ergul151 @ gmail.com
‘Ciğerdeki kumun’ yok ettiği hayatları anlatan belgesel: ‘Kumun Gecesi’
Hak ihlallerine yönelik daha önce birçok belgesel çeken yönetmen – sosyolog Ali
Ergül son belgeseli ‘Kumun Gecesi/Şeva Xîzê’ belgeseli ile silokozis
hastalarının yaşadıklarına odaklanıyor.
Madenci hastalığı olarak bilinen ölümcül silikozis hastalığı kot kumlama
işçileri ve dış teknisyenlerinde sıkça görülüyor. Bu hastalığın bir diğer adı
ise‘Ciğerdeki kum’. Bingöl’de şu ana kadar 66 kişi silikozisten dolayı hayatını
kaybetti. Yönetmen Ergül de Bingöl’ün Karlıova ilçesine bağlı Taşlıçay köyünde
silokozis hastalarının yaşadıkları ağır süreci ‘Kumun Gecesi/Şeva Xîzê’
belgeseli ile beyaz perdeye aktarıyor.
“Silokozise bağlı ölüm haberini okumakla başladı her şey…”
Belgesele ilişkin BasNews’e açıklamada bulunan Ergül, böyle bir projeye nasıl
başladığını şu sözlerle anlatıyor: “Belgesel çalışması 25 Aralık 2017 tarihinde
okuduğum bir haberle başladı. Haberde Bingöl'ün Karlıova ilçesine bağlı Taşlıçay
köyünde Silikozis hastası Faysal Demir'in yaşamını yitirdiği yazıyordu. Bu haber
üzerinde okumaya araştırmaya başladım ve yıllardır kot kumlamaya bağlı Silikozis
hastalarının sadece ölüm haberleriyle hatırladığını gördüm. Tabi bu ölüm
haberleri de sadece sözünü ettiğimiz köy ile ilgili olduğunu. Yaşam koşulları ne
sorusuyla başlayan bir çalışma oldu. AB Sivil Düşün Programının desteğiyle
çekimlere Mart ayında başladık.”
“Göçmen işçilerin bilgilerine ulaşamadık”
Silokozis hastalığına ilişkin yaptığı araştırmaları da paylaşan Ergül,
“Silokozis hastalığı yoğunlukla Kürt kentlerinde. Bu atölyelerinin çalışmaya
başlama tarihi 1980'lerin sonu. 2009-2010 a kadar devam ediyor. Zorunlu göçün
tarihiyle denk gelen bir dönemden söz ediyoruz. Bu yüzden kümelenme olduğunu
görüyoruz. Bingöl, Erzurum, Muş, Batman, Urfa, Tokat, Çorum ve Gümüşhane'den
binlerce belki de 10 binlerce işçi bu atölyelerde çalışmış. Tabi bir de bu
atölyelerde çalışan göçmenler var ki onlarla ilgili kısmı bir bilgiye bile
ulaşamadık” diyor.
“Silokozis hastaları yalnız bırakılmış”
Belgeselin çekim aşamasında bazı hastaların konuşmak istemediğini ve son anda
görüşmeleri iptal ettiğini de aktaran Ergül bunun nedenini ise şu sözlerle
açıklıyor: “Aslında 2 temel nedeni vardı. Bunlardan birincisi korku iklimi. Bu
hastaların bir kısmı çok düşük maaşlar ya da katkılar alıyorlar. Bunu yitirme
korkusu. Bir kısmı eğer silikozis hastası olduğu öğrenilirse işinden
çıkarılacağı korkusu. 2. Neden ise psikolojik neden. Silikozis hastaları yalnız
bırakılmış. Hem sağlık olanaklarına ulaşma noktasında sorun yaşıyorlar hem de
öğrenebildiğimiz kadarıyla hiç bir hastaya psikolojik destek verilmemiş.
Hatırlamak istememek en büyük neden sanırım. Yatağa bağlı hastalarda da bu
yaklaşım hâkim.”
Öte yandan belgeselin galasının ne zaman yapılacağı ise henüz belli değil. Ergül
geçtiğimiz yıl ise ‘Suyun Ölüm Tarihi’ belgeseli ile Ilısu Barajı suları altında
kalacak olan Hasankeyf’in mücadelesini anlatmıştı.
Silokozis hakkında
Kot kumlama, diş teknisyenliği gibi iş yerlerinde solunan tozun yarattığı bu
ölümcül toz, denetimsiz ve sağlıksız işyerlerinde silikozise dönüştü. Türkiye’de
şu ana kadar 99 kişi silokozisten dolayı hayatını kaybederken bunun 65’i
Bingöl’den…
Madenci hastalığı olarak bilinen ölümcül silikozis hastalığı kot kumlama
işçileri ve dış teknisyenlerinde sıkça görülüyor. Bu hastalığın bir diğer anlamı
ise ‘Ciğerdeki kum’. Bingöl’de şu ana kadar 66 kişi silikozisten dolayı hayatını
kaybetti. Toplamda bu hastalığın aldığı can sayısı ise100. Türkiye genelinde
yaklaşık 2 bin kişinin de silikozis hastası olduğu tahmin ediliyor. Silikozis,
şu anda yasaklanmış bir çalışma alanı olan kot kumlama, diş protez
teknisyenleri, seramik fabrikaları, inşaat işçileri, madenciler ve tersane
işçilerinde ortaya çıkan bir hastalık. Silikozis, bundan 6 yıl öncesinde kot
taşlama (kot beyazlatma) işlemi ile bilinse de son yıllarda diş teknisyenlerinin
sağlıksız ve güvencesiz koşullarda protez yapımı sırasında çıkan tozlar ile
tekrar gündeme geldi.
Dünyada ilk silikozis teşhisi 2005 yılında Türkiye’de
Silikozis, ilk kez 2005 yılında Türkiye’de teşhisi konulan bir hastalık.
Sektörde yaşanan ölümlerin ardından 2008’den 2011’e kadar Ankara’ya yürüyüş de
dâhil olmak üzere ses getiren bir mücadele de Kot Kumlama İşçileri Dayanışma
Komitesi tarafından gerçekleşti.
2009’da kot kumlama yasaklandı
Türkiye’de kot kumlama yasağı ilk teşhisten 4 yıl sonra 2009’da getirildi.
2009’da Sağlık Bakanlığı bir genelge yayınlayarak püskürtme işleminde kullanılan
kum, silis tozu veya silika kristalleri içeren herhangi bir madde kullanmayı
yasaklandığını açıkladı. 2010’da Bakanlar Kurulu kararı ile silikozisin tedavisi
ücretsiz hale getirildi. Silokozis hastaları 2011’de dönemin Cumhurbaşkanı
Abdullah Gül ile de görüşerek bir yasanın hazırlanmasını sağladı. 6111 Sayılı
Torba Kanun’un 67. Maddesince silikozis hastalarına emeklilik hakkı tanındı.
Hastalık oranı yüzde 15 ile yüzde 34 olanlar bir kademe yüzde 35 ile yüzde 54
olanlar bir diğer kademe ve yüzde 55 ve üstü 3. kademe olarak emekliliğe hak
kazandı. Ancak bu hak sadece kayıtlı çalışanlar için geçerli oldu. 3- 4 yıllık
sürede birçok işçi adına suç duyurusunda bulunuldu. Ancak işyerleri tespit
edilmediği için dava açılamadı.
