Yapım Tarihi - 2003
Süre - 00:45:00
Bölüm Sayısı - 3
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe, Betacam
Yapımcı - Zehra Tülin Sertöz
Yönetmen - Zehra Tülin Sertöz
Metin Yazarı - Zehra Tülin Sertöz
Kameraman - Mehmet Gülmez
Öyle bir müzik düşünün ki tek dinleyicisi bile bir gün olsun hatırlamayacak,
söyleyene müteşekkir olmayacak. Öyle bir müzik ki ne kadar monoton olsa da o
kadar iyi. Sözleri deseniz uydurma da olsa, dünyanın bütün sırlarına vakıf da
olsa söyleyenin yine kendisinden başka alkışlayanı yok. Unutulmaya mahkum bir
emek, üstelik de her gün, defalarca ve yıllarca verilecek olan. Karşılıksız...
"Bir zamanlar bebek olup ağlamış olanlara..."
Çeşit çeşit beşik türleri...
Çok farklı yaşam biçimleri...
Anadolu'dan çeşitli anneler, bebekler...
Arkaik dönemlere dayanan bebek bakma biçimleri...
Ülkenin her yerinde çok farklı yaşam biçimlerine sahip
anneler adeta ortak bir dili konuşur gibi aynı
ninnileri söyler dururlar bebelerine. Yöre yöre
dolaşılarak çekilen bu belgesel Anadolu'nun bir çok
yerinde yaşayan anneleri, bebekleri, söyledikleri
ninnileri ve yüzlerce yaşam biçimini taşıyor
ekranlara.
Bir zamanlar bebek olup ağlamış olanlara...
1. Bölüm- 11 Aralık 2003 Saat- 23:00, TRT-2
2. Bölüm- 18 Aralık 2003 Saat- 23:00, TRT-2
3. Bölüm- 25 Aralık 2003 Saat- 23:00, TRT-2
Kaynak
Zehra Tülin Sertöz
Belgeselin TRT - INT Yayını
Ninni Nedir ?
Çocuğun uyumasının sağlanması ya da ağlamasının durması için, sade bir dille ve hece ölçüsüne
göre ezgili olarak söylenen ürünlerdir. Söyleyeni belli olmayan bu ürünler dörtlüklerden ve
nakarat bölümlerinden oluşur.
Afyon Yöresi Ninni Örnekleri
Ninnilerin hoş geliyor
Koyun ile Koç geliyor
Sen ağlama gülüm
Baban seni çok seviyor ninni...
Hu hu hu çekerim
Altın kova ile su çekerim
Benim gülüm uyumazsa
Gör Allah'ım ne çekerim. Hu hu hu...
Ninni deyip belediğim
Al bağında doladığım
Seni Hak'tan dilediğim
Uyusun da büyüsün ninni...
Horoz öter uzun uzun
Dün geceden uykusuzum
Uyusana iki gözüm
Ninni yavrum ninni....
___________________________________
Çemisgezek Ninnileri
Akşam olur tavuk tüner
Komşu Duyar bizi kınar
Sacın altı boşa yanar
Nenni oğlum nenni nenni!..
_____
Dandini dandini danadan,
Bir ay Doğmuş anadan,
Bağışlasın yaradan,
Eksilmesin aradan...
Dandini dandini darıca
Bol soğanlı börülce
Yavrum yesin doyunca
Koca adam olsun boyunca...
Uyusun da buyusun ninni
Tıpış tıpış yürüsün ninni
E bebeğim eee
E bebeğim eee
Tahta kurdum ekmek açtım
Çocuk uyanınca şaştım
Yanan odundan vazgeçtim
Nenni oğluna nenni nenni!..
Unu elekte eledim
Ben haktan dilek diledim
Tahta beşiğe beledim
Nenni oğlum nenni nenni!...
Hu hu hu Kuşu
Ben çıkmadım yokuşu
Yokuş Bülbül yuvası
Mamalar pişirir hanım ninesi
Yavrum yesin büyüsün
Hem büyüsün hem yürüsün
Mini mini yavruma
Küçücük yavruma hu ninni
Hu hu hu Kuşu
Derenin tepenin baykuşu
Enginlerde yuvası
Mamalar getirir babası
Yavrum yesin büyüsün
Hem büyüsün hem yürüsün
Mini mini yavruma ninni
Küçücük yavruma ninni
Hu, huu, huuu Kuşu
Ben çıkamam yokuşu
Çalılıklar yuvası
Mama getirir bebeğimin babası/anası
E, e, eeeeeeeeeeeeeeee, e
Ninni benim yavruma ninni
_____
Benim annem, güzel annem
Beni al kollarına
Kucağında okşa beni
Bana ninniler söyle
Bilirim ne çok düşün var
Çiçek çiçek öpüşün var
Bir gül gibi gülüşün var
Uyu ninni uyu ninni
Can bebeğim uyusun
Uyusun da büyüsün
Kötülüklerden korunsun
Sağlıklarla büyüsün...
_____
Dandini dandini danalı bebek
Elleri kolları kınalı bebek
Benim de yavrum cicili bebek
Uyusun da buyusun ninni...
EEE YAVRUMA UYUSUN DA BÜYÜSÜN
BÜYÜSÜN DE YÜRÜSÜN
YÜRÜSÜN DE OKULLU OLSUN
OKUSUN DA İYİ İNSAN OLSUN.
_____
Huu huu
Dervişler bir gelini almışlar
Kürklerine sarmışlar
Öpüyüp kokuyum derken
Devrik dingile kalmışlar
Ninni benim yavruma ninni
Küçücük yavruma ninni
Huu huu
Dervişler
Hak yoluna girmişler
Hak yolunda bir pınar
Ne soğulur ne diner
Bunu içen dervişler
Murada ermişler
Uyusun da büyüsün ninni
Mini mini yavruma ninni
_____
Kovan kovan balın olsun
Bin çiçekli dalın olsun
Denizlerde salın olsun
Uyu ninni uyu ninni
_____
Lahanayı yemez kokunu yer
Benim de kuzum lokum yer
Uyusun da buyusun ninni
Tıpış tıpış yürüsün ninni...
_____
Nen çalarsam uyur mu ola
Gölgelerde büyür mü ola
Eller bana Güler mi ola
Nenni oğlum nenni nenni!..
Ninni benim Can'ım ninni
Uyusun da buyusun ninni
Tıpış tıpış yürüsün ninni
Mekteplere gitsin huu huuu...
Oklavam ekmek dolalı
Yumak yumağa Ulalı
Beyaz döşlüğü yamalı
Nenni oğlum nenni nenni!..
Sensin canim yazım kişim
Benim şirin nazlı kuşum
Sana sevgi uçurmuşum
Uyu ninni uyu ninni
_____
Elim elim ibrişim
Elden çıktı bir kuşum
Kuş uçtu dala kondu
Dal bana yemiş verdi
Yemişi çobana verdim
Çoban bana kuzu verdi
Kuzuyu kasaba verdim
Kasap bana para verdi
Parayı bakkala verdim
Bakkal bana şeker verdi
Şekeri de ağzım yedi
Masal masal martladı
Kel dereden atladı
Be kel senin başında
Kazlar mı otladı
_____
Yaylaların yoğurdu
Bu güzeli hangi ana doğurdu
Bu güzeli doğuran ana
Bal ilan mi yoğurdu
Güzel yavrum ninni
Benim çağam nartanesi
Nartanesi nurtanesi
Anasının bir tanesi
Ninni bebeğim ninni
Ninni güzelim ninni
Gidin deyin şu serçeye ninni
Konmasın bizim bahçeye ninni
Şikâyet ederim hocaya ninni.
Ninni balâm, kadanalam, hayran olam ninni
Gidin bakın şu kargaya ninni
Konmasın bizim ovaya ninni
Şikâyet ederim hudaya ninni.
Ninni balâm, kadanalam, hayran olam ninni
Gidin bakın şu kerkese ninni
Konmasın bizim merkeze ninni
Şikâyet ederim herkese ninni.
Ninni balâm, kadanalam, hayran olam ninni
Uyu yavrum! Uyanacak günler var
Eli dostu gözetecek günler var
Baban şehit izlerinde ünler var.
Bu izlerde sen de dolaş ninni
Sen ağlama, ben ağlayım ninni.
Uyu yavrum! Yine Şimşek çakıyor
Şehit baban bulutlardan bakıyor
Yarasından kızıl kanlar akıyor.
O yarayı dur bağlayım ninni
Sen ağlama, ben ağlayım ninni.
Uyu yavrum! Gözlerinde uyku var
Deden gelmiş ellerinde oku var
Sen büyürsen düşmanlara korku var.
Sen onlardan al öcünü ninni
Sen ağlama, ben ağlayım ninni.
Gidin bakın boyacıya ninni
Boyamasın sarı boya ninni
Sarı goyun hasta olur ninni.
Ninni balâm, kadanalam hayran olam ninni.
Eski Yugoslavya'da Türkçe Yazılan İlk Çocuk Şiiri- "Kızıma Ninni"
Hasan Mercan
Hacı Ömer Lütfi'nin 100 yıl önce yazdığı Kızıma Ninnisi, Çocuk Edebiyatımıza çığır açmıştır...
Necati Zekeriya Üsküplü şair Prizrenli (Yugoslavya-Kosova) düşünür ve şair Hacı Ömer Lütfi'yi (1870-1928) Eski Yugoslavya'da, ilk kez Türkçe dergilerde Prof. Dr. Nimettullah Hafız tanıtmıştır. Önceleri Arapça-Acemce sözcüklerle şiir yazan şair Hacı Ömer Lütfi, zamanla dilin millet varlığındaki büyük yerini bilen bir edip olarak Kızıma Ninni başlıklı çok kalıcı bir şiir yazdı. Bu, Türkçe'nin yerine başka dilleri (bu arada Arnavutça'yı) koymak isteyenlere karşı bir feryat anlamını taşır. Söz konusu şiirinde şair büsbütün başka bir vezin kullanacak, folklor öğelerinden yararlanacak, aynı konuyu içeren şiirine şöyle başlayacaktır:
Şairin şiirinde 6 dörtlük vardır. Her dörtlükteki üç dize (mısra) ninni sözcüğüyle bitmiştir. Örnek olarak gösterdiğimiz ilk dörtlükteki dört dizede ise uyakları (kafiyeleri) ninni sözcüğüyle yapmıştır.
Bu şiir, biçim ve müziğiyle klasik, ama imge ve benzetme öğeleriyle çağdaştır. Örneğin, üçüncü dörtlüğü:
Şair, eski halk şiirimizin ustalarına, başta Yunus Emre'nin söyleyişine saygı göstermekte, şiirdeki geleneğin önemini bilinçli olarak yedilik heceye, biraz da ninni ve tekerleme havasıyla yazarken; hece vezninin verdiği bütün olanaklardan ustaca yararlanmıştır. Bunu şiirin son dörtlüğünde görmek olasıdır; örneğin:
Şairimizin estetiğine büyük Türk Şairi Tevfik Fikret'te de rastlanabilir. Şair, şiirinde çocuğa dostça yaklaşmakta, çocuğu süsten çok; arkadaş, insan ve yaşam yoldaşı olarak görmektedir. Bu temel düşüncesini şiirinin beşinci dörtlüğünde belirtmiştir; örneğin:
Şairin, 2. Dünya Savaşı yıllarında, hatta daha önceleri de şiir, çocuk şiirleri yazması, Eski Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı Çocuk Şiiri'nin uzak bir geçmişi olması bakımından önemli bir değer taşır.
Üstelik, diliyle, deyişiyle, biçimiyle, içeriğiyle de klasik-çağdaş bir çocuk şiirini Eski Yugoslavya (Kosova) Türk Çocuk Edebiyatı'na miras bırakması, bu dalın (türün) çeşitli açılardan kökenine inilmesini zorunlu kılmaktadır.
100 yıl önce yazılan bu ilk Türkçe çocuk şiiri, merhum şair ve yazar Necati Zekeriya'nın dediği gibi, eski Yugoslavya (Kosova) Türk Çocuk Edebiyatı'na çığır açmıştır.
ÇEŞİTLİ NİNNİLER
Dandini dandini destana
Danalar girmiş bostana
Kov Bostancı danayı
Yemesin lahanayı
Lahana da yemez
Kürkünü yer
Benim yavrum lokum yer
Ninni, ninni.
_____
Ninnilerin benim olsun
Uykularım senin olsun
Akan sular ömrün olsun
Ninni yavrum, kuzum ninni
_____
Gökte Yıldız oynuyor
Gözüm yavruma doymuyor
Ellerde yavruma doymuyor
Ellerde yavru çok amma
Benim yavrum uyumuyor
Ninni, ninni bebeğim ninni
_____
E. E. Esine
Yavrum gitti teyzesine
Teyzesi çok kibar hanım
Altın koymuş çevresine
Uyusun da büyüsün ninni
Tıpış tıpış yürüsün ninni
_____
Çocuğum geceler yatağın
Çağırır bir ninniye vücudunu
Bu sesler gecelere
Sanki bir ninni söyler
Gece ninni gibi Dinler
Uyusun da büyüsün ninni
_____
E çeker e çeker
Kuyulardan su çeker
Benim yavrum büyüyünce kadar
Zavallı annesi ne çeker
